Τι κοινό έχουν τα μαθηματικά, η γεωγραφία και η ιστορία; Το διάσημο πείραμα του Ερατοσθένη, αρχαίου Έλληνα μαθηματικού, γεωγράφου, αστρονόμου, ιστορικού και ποιητή του 3ου π.Χ. αιώνα, ο οποίος θεωρείται ο πρώτος άνθρωπος στην ιστορία που υπολόγισε με θαυμαστή ακρίβεια την περιφέρεια της γης επιχείρησε να αναβιώσει το σχολείο μας συμμετέχοντας στη δράση «Το Πείραμα του Ερατοσθένη για τον Υπολογισμό της Ακτίνας της Γης 2024», την Πέμπτη 21 Μαρτίου 2024.
Πώς όμως τα κατάφερε ο Ερατοσθένης με τα πενιχρά μέσα της εποχής του; Ο σπουδαίος επιστήμονας πληροφορήθηκε από κάποιον ότι στη Συήνη (σημερινό Ασουάν) ο ήλιος κατά το μεσημέρι του θερινού ηλιοστασίου ρίχνει τις ακτίνες του κάθετα στον ορίζοντα και φωτίζει τον πυθμένα ενός πηγαδιού. Την ίδια στιγμή στην Αλεξάνδρεια οι ακτίνες του ηλίου σχηματίζουν μια γωνία 7,2ο με την κατακόρυφο του τόπου. Στη συνέχεια μέτρησε την απόσταση Αλεξάνδρειας – Συήνης και υπολόγισε, όπως φαίνεται και στο σχήμα που ακολουθεί, με μεγάλη ακρίβεια την περιφέρεια της γης. Σήμερα πλέον το πείραμα πραγματοποιείται σε παγκόσμια κλίμακα με τη συμμετοχή χιλιάδων μαθητών στην Εαρινή και την Φθινοπωρινή Ισημερία.
Το Πείραμα αυτό συγκαταλέγεται στα 10 πιο όμορφα επιστημονικά πειράματα στην ιστορία της Φυσικής. Την ημέρα της Εαρινής Ισημερίας, που χαρακτηρίζεται ως «αρχή της Άνοιξης», ο Ήλιος βρίσκεται ακριβώς πάνω από τον Ισημερινό της Γης, με αποτέλεσμα η νύχτα και η ημέρα να έχουν ίση διάρκεια σε οποιοδήποτε σημείο της γήινης επιφάνειας. Έτσι, θεωρείται «ευκαιρία» να επαναλάβουμε το πείραμα του Ερατοσθένη, αφού γνωρίζουμε τον τόπο που ο Ήλιος ρίχνει τις ακτίνες του κατακόρυφα.