Μετά την αναστάτωση που προκλήθηκε στον αγροτικό κόσμο από την επιλογή του ΥΠΑΑΤ να προχωρήσει σε άμεση εφαρμογή των κυρωμένων δασικών χαρτών Ν. Λάρισας κατά την πληρωμή των αγροτικών επιδοτήσεων, που είχε ως συνέπεια χιλιάδες αγρότες να μην ενεργοποιήσουν το σύνολο των δικαιωμάτων βασικής ενίσχυσης και να απολέσουν σημαντικό μέρος του εισοδήματός τους, ο αγροτικός συνεταιρισμός «ΦΑΡΣΑΛΩΝ ΓΗ» επισημαίνει :
Πράγματι, η σύνταξη και εφαρμογή των δασικών χαρτών, όπως και η σύνταξη και λειτουργία του εθνικού κτηματολογίου, αποτελούν από τις βασικές προϋποθέσεις για την οργάνωση και την αποτελεσματική διοίκηση και λειτουργία ενός σύγχρονου κράτους και την προστασία συνταγματικά προστατευόμενων δικαιωμάτων (περιβάλλον, ατομική ιδιοκτησία). Δεν αποτελεί όμως αυτοσκοπό, όπως προφανώς συνέβη με την κύρωση των δασικών χαρτών της χώρας μας, ιδίως του Ν. Λάρισας, ο οποίος κυρώθηκε μερικώς (πλην των προ-Καποδιστριακών ΟΤΑ Αμπελώνα, Αργυροπουλίου, Γιάννουλης, Τυρνάβου και Φαλάνης) με τη με αριθμό 7068/229076/21-12-2017 απόφαση του Συντονιστή της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Θεσσαλίας-Στερεάς Ελλάδας (ΦΕΚ Δ΄ 14/2-2-2018).
Ειδικότερα, όπως είναι γνωστό, η Διοίκηση προχώρησε στην κύρωση του συγκεκριμένου δασικού χάρτη, παραβλέποντας τον χαρακτήρα πολλών αγροτεμαχίων ως προερχόμενων από αναδασμό, ή νόμιμα εκχερσωμένων, ή φερόντων την επίσημη βεβαίωση του Δασαρχείου περί του μη δασικού χαρακτήρα τους. Μάλιστα, στην πλειονότητα των περιπτώσεων, οι πολίτες είχαν υποβάλλει αιτήσεις διόρθωσης πρόδηλου σφάλματος ή αντιρρήσεις, οι οποίες απορρίφθηκαν για τυπικούς λόγους – μεταξύ αυτών και η μη προσκόμιση ανάλογης βεβαίωσης από τη Δ/ση Πολιτικής Γης της Περιφέρειας Θεσσαλίας, η οποία δεν ανταποκρίθηκε στην πληθώρα των αιτημάτων για χορήγηση σχετικών βεβαιώσεων! Η κατ’ αυτό τον τρόπο κύρωση του δασικού χάρτη Ν. Λάρισας παραβίασε κεκτημένα δικαιώματα των πολιτών προσκρούοντας όχι μόνο στη συνταγματική αρχή της ισότητας, αλλά προεχόντως στις εκ της αρχής του κράτους δικαίου ευθέως συναγόμενες επί μέρους συνταγματικές αρχές της νομικής ασφάλειας και της προστατευόμενης εμπιστοσύνης (ιδίως από τα άρθρα 2§1 και 5§1 του Συντάγματος). Προς την τελευταία δε αρχή προσκρούει ευθέως η κυρωτική των δασικών χαρτών απόφαση του Συντονιστή Α.Δ.Θ.-Στ.Ε., αφού ρυθμίζει κατά τρόπο επαχθή ήδη περατωθείσες βιοτικές σχέσεις (δικαιώματα κυριότητας που απονεμήθηκαν από το Ελληνικό Δημόσιο με παραχωρητήρια αναδασμού, ή δικαιώματα αγροτικής εκμετάλλευσης εκτάσεων που αποχαρακτηρίστηκαν ως δασικές από το Ελληνικό Δημόσιο ή που εκχερσώθηκαν νόμιμα με άδεια του Δημοσίου κ.ά.). Όλως παραδόξως δε, η κατά τα άνω αντισυνταγματική κύρωση του δασικού χάρτη Ν.Λάρισας δημιούργησε περιοχές «δύο ταχυτήτων» εντός των ορίων του Νομού, με «συνήθη θύματα» τους κατοίκους του δήμου Φαρσάλων
Ακόμη περισσότερο, η Διοίκηση προχώρησε στην εφαρμογή του άνω, όπως-όπως κυρωμένου, δασικού χάρτη, και, ενώ ακόμη εξακολουθεί να είναι σε εξέλιξη η διαδικασία αιτήσεων εξαγοράς δασικών εκτάσεων ή αλλαγής χρήσης γης, «εγκαινίασε» την πρακτική εφαρμογή των δασικών χαρτών κατά την πληρωμή των προκαταβολών των αγροτικών ενισχύσεων 2018, και εξαίρεσε από τα επιλέξιμα αγροτεμάχια όσα σύμφωνα με τους δασικούς χάρτες είναι – κατά μαχητό και όχι αμάχητο – τεκμήριο δασικά, με αποτέλεσμα χιλιάδες αγρότες να μην καταφέρουν να ενεργοποιήσουν το σύνολο των δικαιωμάτων βασικής ενίσχυσης και να υποστούν σημαντική μείωση των εισοδημάτων τους.
Ατυχώς, με τις παραπάνω επιλογές, το ΥΠΑΑΤ, το ΥΠΕΚΑ και η Κυβέρνηση εν γένει εμμένουν στην τυπική -παραγνωρίζοντας την ουσιαστική- νομιμότητα, απεκδύονται τον κοινωνικό τους ρόλο και αιφνιδιάζουν τους πολίτες, πλήττοντας μάλιστα τον ασθενέστερο οικονομικά αγροτικό πληθυσμό, αντίθετα απ’ ότι θα ανέμενε κανείς από μία Κυβέρνηση, η οποία ευαγγελίζεται την κοινωνική ισότητα και δικαιοσύνη. Οι παραπάνω κυβερνητικές επιλογές κλονίζουν την εμπιστοσύνη των πολιτών στο κράτος και δημιουργούν χάσμα στις σχέσεις μεταξύ τους, υπηρετώντας περισσότερο το δόγμα του απόλυτου διαχωρισμού κράτους–κοινωνίας, που προσιδιάζει στα φιλελεύθερα και όχι στα σύγχρονα κοινωνικά κράτη.
Ενδεικτική του τυπολατρικού χαρακτήρα της εφαρμογής των δασικών χαρτών κατά τη χορήγηση των προκαταβολών των αγροτικών ενισχύσεων, είναι η ανακολουθία που δημιουργείται με τις ασφαλιστικές εισφορές υπέρ ΕΛ.Γ.Α.
Ειδικότερα, στο άρθρο 4 του Κανονισμού Ασφάλισης Φυτικής Παραγωγής ΕΛ.Γ.Α. (ΚΥΑ 15711/30.9.1998, ΦΕΚ Β΄1079/14-10-1998) προβλέπεται ότι «Εξαιρούνται από την ασφαλιστική κάλυψη: 1. Οι καλλιέργειες ειδών και ποικιλιών φυτών που αναπτύσσονται κατά παράβαση του Νόμου και Αποφάσεων του Υπουργείου Γεωργίας …», ενώ στο άρθρο 1 του Κανονισμού ορίζεται ότι «…1. Ασφαλισμένοι θεωρούνται τα φυσικά και τα νομικά πρόσωπα που έχουν την κυριότητα ή εκμετάλλευση γεωργικών επιχειρήσεων στην Ελλάδα …». Από το περιεχόμενο των άνω διατάξεων προκύπτει ότι :
α) δεν θεωρούνται ασφαλισμένοι από τον ΕΛ.Γ.Α. όσοι καλλιεργούν δασικές ή χορτολιβαδικές εκτάσεις, είτε αυτές ανήκουν στο Δημόσιο είτε είναι ιδιόκτητες,
β) καλλιέργειες που αναπτύσσονται σε εκτάσεις που σύμφωνα με τους κυρωμένους δασικούς χάρτες χαρακτηρίζονται ως δασικές, χορτολιβαδικές κ.ά. (δηλαδή σε περιοχές ανεπίδεκτες γεωργικής εκμετάλλευσης) εξαιρούνται της ασφάλισης του ΕΛ.Γ.Α. Άλλωστε, η ταυτοποίηση των εκτάσεων όπου αναπτύσσονται οι ασφαλιζόμενες καλλιέργειες είναι απόλυτα εφικτή, αφού, όπως είναι γνωστό, η Ενιαία Δήλωση Καλλιέργειας περιλαμβάνει το χαρτογραφικό υπόβαθρο των εκτάσεων αυτών.
Συνεπώς, οι κάτοχοι γεωργικών εκμεταλλεύσεων που αποτελούνται από/ή συμπεριλαμβάνουν καλλιέργειες επί δασικών εκτάσεων δε θα έπρεπε να θεωρούνται ως ασφαλισμένοι ΕΛ.Γ.Α. (ως προς αυτές τις εκτάσεις), ενώ οι άνω καλλιέργειες, ως εξαιρούμενες της ασφάλισης, δε θα έπρεπε να λαμβάνονται υπόψη κατά τον υπολογισμό της ασφαλιστικής εισφοράς υπέρ ΕΛ.Γ.Α.
Παρ’ ότι, όμως, σύμφωνα με τα παραπάνω, η Διοίκηση όφειλε κατά την τυπική εφαρμογή των δασικών χαρτών να εξαιρέσει από την ασφάλιση του ΕΛ.Γ.Α. τις καλλιέργειες που αναπτύσσονται εντός των δασικών περιοχών, δεν το έπραξε. Προκλήθηκε, δηλαδή, το παράδοξο (αλλά δυστυχώς όχι σπάνιο) φαινόμενο για το Ελληνικό Δημόσιο, να εφαρμόζει το νόμο ( εν προκειμένω το δασικό χάρτη) όταν η εφαρμογή έχει ως συνέπεια να μην καταβάλει (το Δημόσιο) χρήματα στους πολίτες, αλλά να μην τον εφαρμόζει όταν πρόκειται να εισπράξει χρήματα από αυτούς!
Για την αποκατάσταση της τυπικής νομιμότητας, ο ΕΛ.Γ.Α. οφείλει να επιστρέψει στους παραγωγούς τις ασφαλιστικές εισφορές που κατέβαλλαν για καλλιέργειες εντός δασικών περιοχών.
Για την αποκατάσταση, ωστόσο, της ουσιαστικής νομιμότητας, το κράτος οφείλει να παρέμβει και να αναγνωρίσει τα κεκτημένα δικαιώματα των αγροτών στα αγροτεμάχιά τους που παρά το νόμο χαρακτηρίστηκαν ως «δασικά». Οφείλει δηλαδή το ΥΠΑΑΤ και ο ΟΠΕΚΕΠΕ να ανακαλέσουν την πράξη δυνάμει της οποίας τα χαρακτηρισμένα ως «δασικά» αγροτεμάχια δεν ενεργοποιούν ΔΒΕ κατά το έτος 2018. Επίσης, οφείλει η Κυβέρνηση, ως έχουσα τη νομοθετική πρωτοβουλία, να μεριμνήσει για την εισαγωγή κατάλληλου μεταβατικού καθεστώτος, ώστε να προστατευτούν τα κεκτημένα δικαιώματα των ελλήνων αγροτών μέχρι την οριστική αναμόρφωση των κυρωμένων δασικών χαρτών, σύμφωνα με τις προηγούμενες πράξεις της Διοίκησης ( αναδασμοί, εποικισμοί κλπ). Διαφορετικά, εφόσον τούτο δεν είναι εφικτό, το Κράτος οφείλει, κατ’ εφαρμογή της αρχής της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης, να αποζημιώσει τους αγρότες για την απώλεια των ενισχύσεων τους.
[Άλλωστε, όπως δέχεται και το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, η πρόβλεψη μεταβατικού καθεστώτος μπορεί να καταλήξει στην αναγνώριση της διατήρησης της ισχύος του υφιστάμενου δικαίου, όταν οι μεταβατικές προθεσμίες είναι διαμορφωμένες κατά τρόπο που να καθιστούν δυνατή την πλήρη εκτέλεση των μέτρων που ελήφθησαν υπό το κράτος του προϊσχύσαντος δικαίου.]
Ενόψει των παραπάνω, ο αγροτικός συνεταιρισμός «Φαρσάλων Γη» εξετάζει το ενδεχόμενο προσφυγής ενώπιον των αρμόδιων δικαστηρίων για τη δικαστική διεκδίκηση των αξιώσεων των παραγωγών του.
Η ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΟΥ
«Α.Σ. ΦΑΡΣΑΛΩΝ ΓΗ»
ΑΥΦΑΝΤΗ ΒΑΣΙΛΙΚΗ