Της Ανθής Γιάγκα – Δικηγόρου Λάρισας
“Μένουμε σπίτι”. Το σύνθημα των ημερών και η καθημερινότητά μας έναν ολόκληρο μήνα πια. Το σπίτι μας έχει γίνει το ασφαλές καταφύγιο, αυτό που θα μας προφυλάξει από την εξάπλωση της πανδημίας. Ισχύει όμως το ίδιο για όλους;
Για πολλούς συνανθρώπους μας, κυρίως γυναίκες αλλά και άνδρες και φυσικά παιδιά, το σπίτι, η οικογενειακή εστία, δεν είναι ο ασφαλής τόπος, το μέρος που χωρίς φόβο μπορούν να περνούν ένα σημαντικό μέρος της ζωής τους. Ήδη από τις αρχές της καραντίνας, στην Ελλάδα αλλά και στον υπόλοιπο κόσμο, οι αναφορές στις αρμόδιες αρχές και σε συμβουλευτικά κέντρα για περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας έχουν αυξηθεί. Μάλιστα αναφέρονται περιστατικά που δε θα περνούσαν καν από το μυαλό μας μέχρι σήμερα. Στις ΗΠΑ σύζυγος απείλησε τη σύζυγό του να την πετάξει έξω από το σπίτι, αν την άκουγε να βήχει ενώ σε άλλη περίπτωση γυναίκα έκρυβε από τον ανοσοκατασταλμένο σύντροφό της αντισηπτικά και άλλα είδη προφύλαξης. Ακούγονται όλα αυτά κάπως σουρεαλιστικά, θα έλεγε κανείς, μα ναι είναι πράξεις βίας.
Πιο συγκεκριμένα όμως, τι εννοούμε, όταν μιλάμε για βία; Πιθανώς στο μυαλό πολλών από εμάς η βία να συνδέεται με ξυλοδαρμούς, σωματική κακοποίηση και τελικά πρόκληση σωματικών βλαβών, ελαφρών ή σοβαρότερων. Φυσικά και αυτή η συμπεριφορά αποτελεί βία, δεν εκδηλώνεται όμως μόνο με τον τρόπο αυτό. Η ψυχολογική πίεση, η λεκτική κακοποίηση, η εξύβριση, η παραμέληση, η σεξουαλική εκμετάλλευση ακόμη και η οικονομική εκμετάλλευση αποτελούν κι αυτές μορφές βίας, όχι τόσο ορατές πιθανώς αλλά πάντως υπαρκτές και το ίδιο επώδυνες με τη σωματική και μάλιστα συνήθως εκδηλώνονται πριν απ’ αυτή.
Κι όταν χρησιμοποιούμε τον όρο “ενδοοικογενειακή”; Η οικογένεια για τον νόμο (Νόμος 3500/2006)-ευτυχώς και πολύ σωστά-δεν είναι μόνο η παραδοσιακή οικογένεια ή η πυρηνική οικογένεια. Οικογένεια δεν είναι μόνο οι σύζυγοι και τα παιδιά τους αλλά και οι μόνιμοι σύντροφοι ακόμη και αν δεν έχουν συνάψει γάμο και τα παιδιά τους ακόμη κι αν δεν είναι κοινά. Οικογένεια επίσης θεωρούνται όσοι έχουν υπογράψει σύμφωνο συμβίωσης, ακόμη κι αν αυτό έχει λυθεί, συγγενείς πρώτου και δεύτερου βαθμού εξ αίματος ή εξ αγχιστείας, τέκνα από υιοθεσία, αλλά και συγγενείς εξ αίματος ή εξ αγχιστείας ακόμη και τέταρτου βαθμού, αν ζούνε κάτω από την ίδια στέγη. Βλέπουμε, λοιπόν, πως ο ορισμός της οικογένειας νομικά είναι ευρύς και αντικατοπτρίζει πλήρως την κοινωνική πραγματικότητα.
Τα θύματα ενδοοικογενειακής βίας, γυναίκες, άνδρες, παιδιά ή έφηβοι, πολλές φορές νιώθουν αβοήθητοι. Εξάλλου, δεν είναι πάντοτε εύκολο να αποδεχθεί κανείς πως ένα άλλο μέλος της οικογένειας ασκεί βία επάνω του. Όπως επίσης και η ίδια η κοινωνία προτιμά πολλές φορές να σιωπά και να μην καταγγέλλει τέτοια περιστατικά βίας, γιατί θεωρούνται ‘’οικογενειακές υποθέσεις’’. Αυτό που πρέπει όλοι μας να γνωρίζουμε είναι πως νομικό πλαίσιο για την αντιμετώπιση της ενδοοικογενειακής βίας υπάρχει, όπως και ένα σημαντικό δίκτυο στήριξης με συμβουλευτικά κέντρα ανά την Ελλάδα.
Είναι σημαντικό τα θύματα να προβαίνουν όσο πιο άμεσα μπορούν σε δήλωση των περιστατικών σε αστυνομικό τμήμα και στη συνέχεια σε μήνυση ή να απευθύνονται σε κοινωνικές δομές που θα τους παρέχουν συμβουλευτική και ψυχολογική υποστήριξη. Στην χώρα μας λειτουργεί επίσης η γραμμή SOS 15900, όπως και το e-mail: sos15900@isotita.gr.
Η βία δυστυχώς υπάρχει και οι κοινωνικές συνθήκες που βιώνουμε καθιστούν τα θύματα ακόμη πιο ευάλωτα. Για να μη φτάσουμε σε μια ‘’πανδημία βίας’’ που θα κοστίσει κι αυτή ανθρώπινες ζωές, ας κρατήσουμε όλοι ανοιχτά τα μάτια μας κι ας βοηθήσουμε όποιον έχει ανάγκη.