Η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας, με δεδομένο τον αριθμό των επιβεβαιωμένων περιστατικών ασθενών με τον κορωνοϊό 2019-nCoV και των θανάτων που επακολούθησαν, τοποθετήθηκε υπέρ της παρουσίας μιας παγκόσμιας έκτακτης ανάγκης για την υγεία. Ήδη στην πόλη προέλευσης του ιού, Wuhan, έχει επιβληθεί από τους κυβερνητικούς αξιωματούχους, η χρήση μασκών προσώπου στους κατοίκους κατά την παρουσία τους σε δημόσιους χώρους με σκοπό τον περιορισμό της λοίμωξης. Σύμφωνα με τους υγειονομικούς παράγοντες η απόφαση αυτή χαρακτηρίζεται ως πιθανώς αποτελεσματική στην πόλη, διότι εκεί, ένα άτομο είναι πιο πιθανό να έρθει σε επαφή με κάποιον που έχει μολυνθεί σε σχέση με άλλα μέρη του κόσμου. Στις υπόλοιπες χώρες, όμως, του δυτικού κόσμου, λόγω των ανύπαρκτων ή ελάχιστων κρουσμάτων, η χρήση μάσκας δεν κρίνεται προς το παρόν απαραίτητη.
Το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC), μέσω του διευθυντή του Εθνικού Κέντρου Ανοσοποίησης και Αναπνευστικών Ασθενειών που έδωσε συνέντευξη τύπου, ανακοίνωσε πως ο καλύτερος τρόπος πρόληψης σε χώρες μικρού κινδύνου είναι το καλό πλύσιμο των χεριών και η κάλυψη του βήχα. Σε ότι αφορά την χρήση των μασκών προσώπου, το CDC εξέδωσε κατευθυντήριες οδηγίες σχετικά με δύο είδη μασκών που χρησιμοποιούνται από το ιατρικονοσηλευτικό προσωπικό και τους ασθενείς που έχουν προσβληθεί από τον ιό. Πρόκειται για τις χειρουργικές μάσκες και τους αναπνευστήρες Ν95.
Οι χειρουργικές μάσκες που έχουν εγκριθεί από την Αμερικανική Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων είναι χρήσιμες για την προστασία από μεγάλα σταγονίδια και από σωματικά ή μολυσμένα υγρά τρίτων. Ωστόσο, σύμφωνα με το CDC, δεν παρέχουν αποτελεσματική αναπνευστική προστασία λόγω του ότι επιτρέπουν την δίοδο και εισπνοή μικρότερων σωματιδίων. Επιπλέον, προσαρμόζονται χαλαρά στο πρόσωπο και με την εισπνοή του χρήστη υπάρχει η πιθανότητα διαρροής σωματιδίων από τις πλευρικές επιφάνειες. Οι μάσκες Ν95, από την άλλη πλευρά, συστήνονται μόνο για τους επαγγελματίες του χώρου της υγείας που θεραπεύουν ασθενείς που έχουν προσβληθεί από τον κορωνοϊό. Είναι στεγανές μάσκες, που φιλτράρουν το 95% των αιωρούμενων σωματιδίων αλλά απαιτείται έλεγχος και έγκριση από το CDC. Αν και οι μάσκες Ν95 χρησιμοποιούνται από το ευρύ κοινό, ο Peter Rabinowitz, διευθυντής του MetaCenter για την προετοιμασία από πανδημική νόσο και για την εξασφάλιση της παγκόσμιας υγείας και ασφάλειας, του Πανεπιστημίου της Washington, συστήνει στους μη επαγγελματίες της υγείας να μην τις φορούν. Οι συγκεκριμένες μάσκες πρέπει να χρησιμοποιούνται από άτομα που έχουν εκπαιδευτεί να τις φορούν σωστά και για τους μη έμπειρους είναι πολύ δύσκολο να τις φορούν αποτελεσματικά και για παρατεταμένες χρονικές περιόδους. Πολύ εύκολα μπορούν να μετακινηθούν και να επιτρέψουν τη διαρροή αέρα ακόμα και αν έχουν τοποθετηθεί σωστά.
Σε ότι αφορά την αποτελεσματικότητα των μασκών προσώπου, δυστυχώς, οι μελέτες που έχουν γίνει περιορίζονται στους επαγγελματίες υγείας όπου έχει ανευρεθεί ότι μειώνουν τον κίνδυνο εξάπλωσης της νόσου. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να αναφερθεί πως η προστασία δεν εξασφαλίζεται αποκλειστικά από την μάσκα καθώς οι πάροχοι υγείας φορούν και άλλον κατάλληλο εξοπλισμό, όπως στολή και ειδικά γυαλιά. Για τα μέλη, όμως, του κοινού τα αποτελέσματα ερευνών για τη χρήση της μάσκας προσώπου δε είναι γνωστά. Οι ειδικοί, ωστόσο, επισημαίνουν πως τα άτομα που έχουν προσβληθεί και κυκλοφορούν σε κλειστούς χώρους όπως τις νοσοκομειακές αίθουσες αναμονής θα πρέπει να φορούν μάσκες για την αποφυγή της εξάπλωσης των μικροβίων. Οι άνθρωποι, όμως, που δεν είναι άρρωστοι δεν πρέπει να βασίζονται στις μάσκες ως τρόπο πρόληψης αναπνευστικών λοιμώξεων γιατί παρέχουν περιορισμένη προστασία.
Το CDC και οι ειδικοί του χώρου της υγείας συστήνουν ως καλύτερα προληπτικά μέτρα κάποιες βασικές καθημερινές ενέργειες. Για τον περιορισμό της εξάπλωσης των ιών συστήνεται το καλό πλύσιμο των χεριών, να αποφεύγεται το άγγιγμα του προσώπου με τα χέρια, απομάκρυνση από τους αρρώστους και περιορισμός των μετακινήσεων για τους ασθενείς.
Ματίνα Αγγελάκου-Βαΐτση
Ιατρός, Αναισθησιολόγος-Αλγολόγος
Ερευνήτρια Οξέος και Χρόνιου Πόνου