*Γράφει ο Βασίλης Τσαλαφούτας – Πολιτικός Επιστήμονας
Στον δημόσιο διάλογο των τελευταίων ετών, ο όρος «κρατικοδίαιτοι αγρότες» επανέρχεται με εντυπωσιακή ευκολία. Δεν πρόκειται για αθώα υπερβολή ούτε για γλωσσική αδεξιότητα. Πρόκειται για μια βαθιά πολιτική επιλογή, που αποκαλύπτει μια συγκεκριμένη αντίληψη για το κράτος, την παραγωγή και –τελικά– την κοινωνική δικαιοσύνη.
Κάθε φορά που ένας κοινωνικός κλάδος βγαίνει στον δρόμο, διεκδικεί ή αντιδρά, ο δημόσιος λόγος αναζητά μια λέξη για να μετατρέψει το αίτημα σε «πρόβλημα». Στην περίπτωση των αγροτών, η λέξη αυτή είναι το «κρατικοδίαιτοι». Δεν πρόκειται για ατυχή διατύπωση· είναι ιδεολογική επιλογή. Παρουσιάζει τη διεκδίκηση ως αχαριστία και αποκρύπτει ότι οι κινητοποιήσεις είναι σύμπτωμα πολιτικής αποτυχίας.
Οι ενισχύσεις που λαμβάνουν οι αγρότες δεν αποτελούν ελληνική ιδιοτροπία ούτε πολιτική «χάρη». Προέρχονται από την Κοινή Αγροτική Πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης και εφαρμόζονται σε όλα τα κράτη-μέλη.
Στόχος τους δεν είναι να «βολέψουν» τους αγρότες, αλλά να διασφαλίσουν την επισιτιστική επάρκεια, να συγκρατήσουν τις τιμές για τον καταναλωτή και να διατηρήσουν τη βιωσιμότητα της παραγωγής.
Δεν υποκαθιστούν εισόδημα και, κυρίως, δεν «φταίνε» οι αγρότες για την ύπαρξή τους. Αποτελούν μερική αντιστάθμιση κόστους σε έναν τομέα που λειτουργεί υπό μόνιμη αβεβαιότητα.
Ο αγρότης δεν έχει σταθερό μισθό, δεν έχει ωράριο, δεν έχει εγγυημένο εισόδημα. Καλείται να πληρώσει πετρέλαιο σε τιμές αγοράς, λιπάσματα και ζωοτροφές με διεθνείς ανατιμήσεις, φόρους, ΦΠΑ και ασφαλιστικές εισφορές.
Και ταυτόχρονα εξαρτάται από τον καιρό, τις διεθνείς τιμές, τις εισαγωγές και τις πολιτικές αποφάσεις. Αν αυτό λέγεται «κρατικοδίαιτη» δραστηριότητα, τότε η έννοια έχει χάσει κάθε επαφή με την πραγματικότητα.
Αν ο όρος χρησιμοποιούνταν σοβαρά, θα αφορούσε τράπεζες που διασώθηκαν με δισεκατομμύρια, ενεργειακές εταιρείες με γενναίες επιδοτήσεις και μεγάλους ομίλους με απευθείας αναθέσεις και ρυθμίσεις κομμένες και ραμμένες στα μέτρα τους.
Εκεί, όμως, ο όρος σιωπά. Γιατί δεν είναι οικονομικός, είναι πολιτικός. Δεν στοχεύει την ισχύ, αλλά την παραγωγή. Δεν χτυπά τους ισχυρούς, αλλά όσους κρατούν όρθια την ύπαιθρο και την εγχώρια οικονομία.
Ο χαρακτηρισμός «κρατικοδίαιτος» δεν εξηγεί τις στρεβλώσεις της αγροτικής πολιτικής, δεν αγγίζει το κόστος παραγωγής, δεν συζητά την ανισορροπία στην αλυσίδα αξίας. Απλώς στιγματίζει και αποτελεί φαινόμενο κοινωνικό αυτοματισμού. Στόχος του είναι να στρέψει την κοινωνία εναντίον εκείνων που σηκώνουν το βάρος της παραγωγής.
Οι αγρότες δεν ζητούν προνόμια. Ζητούν όρους επιβίωσης. Ζητούν να μπορούν να παράγουν χωρίς να καταρρέουν οικονομικά. Όποιος επιμένει να τους βαφτίζει «κρατικοδίαιτους» δεν κάνει κριτική, κάνει πολιτική υποκατάσταση της ευθύνης.
Και όσο ο δημόσιος διάλογος μένει στις ταμπέλες, τόσο τα πραγματικά προβλήματα της παραγωγής θα μένουν άλυτα – εις βάρος όλων μας.