Σταθερά ευρήματα από την ιατρική κοινότητα δείχνουν ότι η υπερκατανάλωση ζάχαρης και επεξεργασμένων υδατανθράκων βρίσκεται στο επίκεντρο της σύγχρονης επιδημίας χρόνιων νοσημάτων. Ωστόσο, ο βαθμός της βλάβης και η λύση βρίσκονται σε μία εκτενή ανάλυση που παρουσίασε ο ιατρός και Επιστημονικός Διευθυντής του ομίλου της Metabolomic Medicine, Δημήτρης Τσουκαλάς, σε πρόσφατο επεισόδιο του The Health Project.
Ο Δρ. Τσουκαλάς, αξιοποιώντας την εξειδίκευσή του στη μεταβολομική ιατρική, εξήγησε γιατί η πλήρης διακοπή των υδατανθράκων δεν είναι επιβλαβής και πώς ο εγκέφαλος προτιμά το λίπος ως καύσιμο.
Ο Μύθος της ενέργειας και η καταστροφή των αγγείων
Ο Δρ. Τσουκαλάς δήλωσε εμφατικά ότι η κοινή πεποίθηση πως η ζάχαρη παρέχει ενέργεια είναι «ό,τι πιο μακριά από την αλήθεια». Αντίθετα, η υπερκατανάλωση οδηγεί στην καταστροφή του οργανισμού, κυρίως μέσω δύο μηχανισμών:
-
Γλυκοζυλίωση: Όπως εξήγησε ο ιατρός, η γλυκόζη (ζάχαρη) «επικαθίζει» στους ιστούς και τα αγγεία, αλλοιώνοντας τη δομή τους και προκαλώντας φλεγμονή, βλάβη στα αγγεία και λιπώδη διήθηση στο συκώτι.
-
Υπερινσουλιναιμία: Η κατανάλωση τροφών υψηλού γλυκαιμικού δείκτη (όπως λευκό ψωμί, ρύζι, πατάτες, και αναψυκτικά) προκαλεί «καταιγιστική» έκκριση ινσουλίνης. Αυτή η υπερβολική ινσουλίνη διαταράσσει την ορμονική και μεταβολική ισορροπία που είχε διαμορφωθεί επί εκατομμύρια χρόνια, όπου η τροφή ήταν σπάνια και μη επεξεργασμένη.
Το μεταβολικό «φρένο» και οι χρόνιες παθήσεις
Ο ιατρός τόνισε ότι η χρόνια υπερέκκριση ινσουλίνης είναι ο βασικός παράγοντας για την ανάπτυξη πληθώρας χρόνιων νοσημάτων, καθώς:
-
Μπλοκάρει το λίπος: Η ινσουλίνη λειτουργεί ως μηχανισμός επιβίωσης που «κλειδώνει» το λίπος, εμποδίζοντας την καύση του. Στο σύγχρονο περιβάλλον αφθονίας, αυτό οδηγεί σε συνεχή αποθήκευση λίπους.
-
Προάγει τη φλεγμονή: Η αυξημένη ινσουλίνη είναι κεντρικός παράγοντας για την υπέρταση, τις καρδιακές παθήσεις, τον διαβήτη, τον καρκίνο και την ανάπτυξη αυτοάνοσων νοσημάτων.
-
Αλτσχάιμερ: Η άνοια περιγράφεται από τον Δρ. Τσουκαλά ως «διαβήτης τύπου 3», λόγω της αντίστασης στην ινσουλίνη που εμποδίζει την πρόσληψη γλυκόζης από τον εγκέφαλο.
Η επιστημονική θέση: Οι υδατάνθρακες είναι μη απαραίτητοι
Αναφερόμενος στα μακροθρεπτικά συστατικά, ο Δρ. Τσουκαλάς ξεκαθάρισε ότι ενώ οι πρωτεΐνες και τα λιπαρά περιέχουν απαραίτητα συστατικά για τη ζωή, «δεν υπάρχει κανένας απαραίτητος υδατάνθρακας».
Το σώμα έχει εναλλακτική λύση:
-
Νεογλυκογένεση: Το συκώτι μπορεί να παράγει όση γλυκόζη χρειάζεται (για να διατηρήσει σταθερά τα επίπεδα στο αίμα) από τις πρωτεΐνες.
-
Κετονικά Σώματα: Η καύση λίπους, μέσω της παραγωγής κετονικών σωμάτων (κετογονική διαδικασία), είναι μια πιο αποδοτική πηγή ενέργειας. Μάλιστα, ο εγκέφαλος προτιμά τα κετονικά σώματα έναντι της γλυκόζης ως καύσιμο.
Εξατομίκευση: Ο δρόμος προς τη μεταβολική ελαστικότητα
Ο ιατρός υπογράμμισε ότι το 90% και πλέον του πληθυσμού στις αναπτυγμένες χώρες εμφανίζει αντίσταση στην ινσουλίνη. Για αυτούς, η σημαντική μείωση των υδατανθράκων είναι αναγκαία.
Ο στόχος, όπως επεσήμανε, είναι η επίτευξη της «μεταβολικής ελαστικότητας» (metabolic flexibility), δηλαδή η ικανότητα των κυττάρων να χρησιμοποιούν αποδοτικά και τα δύο ενεργειακά υποστρώματα (γλυκόζη και λίπος).
Η κατάλληλη διατροφική παρέμβαση (διατροφή χαμηλών ή πολύ χαμηλών υδατανθράκων) καθορίζεται μέσω εξατομικευμένων μεταβολομικών αναλύσεων, οι οποίες αξιολογούν τον μεταβολικό προφίλ του κάθε ατόμου.
Τέλος, ο Δρ. Τσουκαλάς σημείωσε ότι η ιστορική Μεσογειακή Διατροφή (όπως καταγραφόταν το 1930) ήταν μία διατροφή χαμηλών υδατανθράκων, με πρόσληψη κάτω από 100 γραμμάρια ημερησίως.
Δείτε το βίντεο