– Παρουσιάστηκε σε ομιλία της κ. Β. Βαρακλιώτου σε εκδήλωση του Αρχαιόφιλου Πολιτιστικού Συλλόγου Ερέτριας Φαρσάλων
Ηλ. Γιαννακός: Στόχος του Συλλόγου να αναδειχθεί η ιστορική κληρονομιά του τόπου
Οι μυθικοί Μυρμιδόνες, οι ατρόμητοι πολεμιστές του Αχιλλέα που άφησαν ανεξίτηλο το στίγμα τους στην Ιλιάδα, ζωντάνεψαν πρόσφατα στην καρδιά της Θεσσαλίας. Στο Παλαιό Δημοτικό Σχολείο της Ερέτριας Φαρσάλων, προχθές ο Αρχαιόφιλος Πολιτιστικός Σύλλογος διοργάνωσε μια εξαιρετική εκδήλωση, αφιερωμένη στην πλούσια προϊστορία της περιοχής, σε συνεργασία με τον Δήμο και την τοπική κοινότητα Ερέτριας. Κεντρική ομιλήτρια της βραδιάς ήταν η φιλόλογος κ. Βασιλική Βαρακλιώτου, η οποία καθήλωσε το κοινό με την εμπεριστατωμένη της ομιλία. Με πάθος και βαθιά γνώση, η κ. Βαρακλιώτου μας ταξίδεψε στις ρίζες, την καταγωγή και την ιστορική διαδρομή αυτού του εμβληματικού φύλου, αποκαλύπτοντας την άρρηκτη σύνδεσή του με την αρχαία Θεσσαλία.
Πριν την έναρξη της ομιλίας, ο Πρόεδρος του Συλλόγου κ.Ηλίας Γιαννακός απηύθυνε έναν σύντομο χαιρετισμό, τονίζοντας τη συνεχή προσπάθεια του Συλλόγου για την επανέναρξη των ανασκαφών στην αρχαία Ερέτρια. Ο ίδιος ευχαρίστησε τους παρευρισκόμενους φορείς και τους υποστηρικτές, υπογραμμίζοντας την αγαστή συνεργασία με τον Δήμο Φαρσάλων, την Περιφέρεια Θεσσαλίας, την Εφορεία Αρχαιοτήτων Λάρισας και διάφορα πανεπιστήμια, τόσο από την Ελλάδα όσο και από το εξωτερικό. Όπως ανέφερε, στόχος όλων είναι το ανασκαφικό έργο να λάβει επιτέλους σάρκα και οστά, αναδεικνύοντας την ιστορική κληρονομιά της περιοχής και καθιστώντας τα ευρήματα επισκέψιμα για το κοινό.
Από τον Μυρμιδόνα στον Αχιλλέα: Το ταξίδι ενός προϊστορικού φύλου
Η κ. Βαρακλιώτου ξεκίνησε την ομιλία της με μια προσωπική αναφορά στον αείμνηστο Αχιλλέα Γεωργόπουλο, έναν άνθρωπο που αγαπούσε τον τόπο και την ιστορία του, και συνέχισε με την ουσία του θέματος. Οι Μυρμιδόνες είναι ένα από τα παλαιότερα προϊστορικά φύλα της Θεσσαλίας, με ρίζες που εμφανίζονται λίγο μετά τον κατακλυσμό του Δευκαλίωνα, γύρω στο 3000 π.Χ. Ενδεχομένως να μην ήταν ένα απλό φύλο, αλλά μια φυλετική ομοσπονδία, ένα σύνολο τοπικών φυλών της περιοχής της αρχαίας Φθίας ή Θεσσαλίας. Η επικράτειά τους ήταν εκτεταμένη, καλύπτοντας τη σημερινή Φθιώτιδα και μεγάλο μέρος της νοτιοανατολικής Θεσσαλίας, από τα Φάρσαλα μέχρι την Καρδίτσα, τη Μαγνησία και τη Λοκρίδα.
Η ομιλήτρια έδωσε ιδιαίτερη έμφαση στην ετυμολογία του ονόματος «Μυρμιδόνες», απορρίπτοντας τον διαδεδομένο μύθο που τους συνδέει με τα μυρμήγκια. Η πιο πιθανή εκδοχή, όπως εξήγησε, συντίθεται από δύο λέξεις: το αριθμητικό «μύρια» (10.000) και το ρήμα «μήδομαι» (μηχανεύομαι, επινοώ αποφασίζω). Επομένως, οι Μυρμιδόνες ήταν εκείνοι που διακρίνονταν για τις εξαιρετικές τους στρατηγικές ικανότητες και την ευστροφία τους. Ο γενάρχης τους, Μυρμιδών, επώνυμος ήρωας, στρατηγός και βασιλιάς της Φθίας, ήταν γιος του Δία και της Ευρυμέδουσας, μια γυναίκας που επίσης διέθετε μεγάλη επινοητική ικανότητα. Αυτά τα χαρακτηριστικά κληρονόμησε και η κόρη του, Ευπολέμεια, μητέρα του φημισμένου Αργοναύτη Αιθαλίδη.
Οι Μυρμιδόνες και ο Αχιλλέας: Μια σχέση «εταρική»
Η κ. Βαρακλιώτου περιέγραψε τη σύνδεση των Μυρμιδόνων με τον Πηλέα, όταν εκείνος έφτασε στην περιοχή εξόριστος από την Αίγινα. Οι Μυρμιδόνες τον υποδέχτηκαν, και ο βασιλιάς τους, Ευρυτίωνας, του έδωσε για σύζυγο την κόρη του Αντιγόνη. Μετά τον θάνατο του πεθερού του, ο Πηλέας κληρονόμησε ολόκληρο το βασίλειο, εγκαθιστώντας έτσι τη δυναστεία του. Η σχέση του γιου του, Αχιλλέα, με τους Μυρμιδόνες δεν ήταν απλά βασιλιάς-υπήκοοι , αλλά μια σχέση “εταρική”. Ο Όμηρος στην Ιλιάδα περιγράφει με κάθε λεπτομέρεια την αφοσίωση, τη γενναιότητα και την ορμητικότητα των Μυρμιδόνων, οι οποίοι ήταν οι πιστοί σύντροφοι του Αχιλλέα στην Τρωική Εκστρατεία. Ο Αχιλλέας ηγούνταν ενός στρατεύματος 2.500 Μυρμιδόνων, τους οποίους διοικούσαν πέντε στρατηγοί: ο ανιψιός του Μενέσθιος (γιος της εταιροθαλούς αδερφής του Πολυδώρας), ο Εύδωρος, ο Πείσανδρος, ο δάσκαλός του Φοίνικας και ο Αλκιμέδων.
Η ομιλήτρια αναφέρθηκε επίσης στον εξοπλισμό των Μυρμιδόνων, επισημαίνοντας ότι οι χάλκινοι θώρακες και οι περικεφαλαίες τους κατασκευάζονταν από τοπικά μεταλλεύματα χαλκού που υπήρχαν στην περιοχή της Πελασγίας. Αυτό αποδεικνύει ότι οι Μυρμιδόνες δεν ήταν μόνο ικανοί πολεμιστές, αλλά και εξαιρετικοί τεχνίτες.
Η ομιλία ολοκληρώθηκε με μια συγκινητική αναφορά στη σχέση του Αχιλλέα με την πατρική του γη και τους συντρόφους του. Η κ. Βαρακλιώτου στάθηκε ιδιαίτερα στον θρήνο του Αχιλλέα για τον αγαπημένο του φίλο, Πάτροκλο, όπου κόβει τα μαλλιά του, τα οποία είχε τάξει στον ποταμό Σπερχειό, και τα προσφέρει στον νεκρό Πάτροκλο, δείχνοντας ότι δεν θα επιστρέψει στην πατρίδα του.
Δείτε βίντεο από την ομιλία
Από την προϊστορία στην ιστορία: Η κληρονομιά των Μυρμιδόνων
Οι πληροφορίες για τους Μυρμιδόνες προέρχονται από διάφορες αρχαίες πηγές, με κυριότερη τον Όμηρο και την Ιλιάδα. Ωστόσο, η ακριβής τοποθεσία των πόλεων τους, όπως η Φθία και η Ελλάδα, παραμένει αδιευκρίνιστη, καθώς δεν έχουν γίνει ανασκαφές. Όπως σημείωσε η κ. Βαρακλιώτου, οι μετέπειτα του Ομήρου, Φερεκύδης και Ευριπίδης, τοποθετούν την πρωτεύουσα Φθία στην περιοχή των σημερινών Φαρσάλων, ενώ ο Στράβωνας αναφέρει ότι ήταν είτε κοντά στα Φάρσαλα είτε στη Μελίτεια.
Εξήντα χρόνια μετά την πτώση της Τροίας, γύρω στο 1124 π.Χ., η περιοχή κατακτήθηκε από τους Θεσσαλούς από τη Θεσπρωτία. Τα προϊστορικά φύλα, όπως Μυρμιδόνες, Έλληνες, Μάγνητες κ.α., υποτάχθηκαν, έχασαν την αυτονομία τους και με τον καιρό απέκτησαν την κοινή ταυτότητα του Θεσσαλού. Ωστόσο, η κληρονομιά τους παρέμεινε ζωντανή. Οι Θεσσαλοί συνέχισαν να τιμούν και να λατρεύουν τον Αχιλλέα ως ήρωά τους, προσφέροντας ετήσια αφιερώματα στον τάφο του στην Τροία, σύμφωνα με τις εντολές του Μαντείου της Δωδώνης.
Συνοψίζοντας η ομιλία της κ. Βαρακλιώτου δεν ήταν απλώς μια ιστορική ανάλυση, αλλά μια ζωντανή περιγραφή της ταυτότητας των Μυρμιδόνων, των Αχαιών και των Ελλήνων. Η εκδήλωση έκλεισε με την ευχή όλων να επιβεβαιωθούν οι υπάρχουσες πληροφορίες μέσα από τις ανασκαφές και να έρθουν στο φως νέα ευρήματα που θα αναδείξουν την ιστορική σημασία της περιοχής.
Το «παρών» στην εκδήλωση έδωσαν, ο Πρόεδρος της Κοινότητας Κων/νος Μπανιάς, ο Δημοτικός Σύμβουλος Φαρσάλων Θανάσης Γεροβασίλης, οι Ιερείς Κων/νος Γεωργόπουλος και Δωρόθεος Κατσαρός, κάτοικοι, επισκέπτες κ.α.
Εφημερίδα ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ – Γιώργος Γκαντέλος