Η γλώσσα είναι παντού. Είναι οι συζητήσεις στο σπίτι, οι φωνές στο δρόμο, τα τραγούδια στο ραδιόφωνο. Είναι η ίδια η ζωή. Και αυτό που μαθαίνεις, χωρίς καν να το συνειδητοποιήσεις, είναι να επικοινωνείς. Δεν είναι απλά κανόνες γραμματικής και λέξεις, αλλά η ίδια η ουσία του να συνδέεσαι με τους άλλους. Γι’ αυτό και πιστεύω ακράδαντα ότι η πραγματική γνώση μιας γλώσσας βρίσκεται στην ικανότητα να τη μιλάς.
Έχουμε μεγαλώσει με την ιδέα ότι το να μάθεις μια ξένη γλώσσα σημαίνει να πετύχεις στις εξετάσεις και να πάρεις το πτυχίο. Και ναι, τα πτυχία είναι σημαντικά. Είναι μια απόδειξη της προσπάθειάς μας. Όμως, αν ο τελικός μας στόχος είναι απλώς ένα χαρτί, μήπως χάνουμε την ουσία;
Πώς η ομιλία “κλειδώνει” τη γλώσσα στο μυαλό μας;
Η εκμάθηση μιας ξένης γλώσσας είναι σαν να μαθαίνεις να παίζεις πιάνο. Μπορείς να διαβάσεις όλες τις παρτιτούρες του κόσμου, αλλά αν δεν ακουμπήσεις ποτέ τα πλήκτρα, δεν θα γίνεις ποτέ μουσικός. Η ίδια αρχή ισχύει και για τις γλώσσες. Όταν μιλάμε, το μυαλό μας αναγκάζεται να κάνει κάτι πολύ πιο σύνθετο από το να συμπληρώνει κενά σε μια άσκηση.
- Ενεργοποίηση πολλαπλών περιοχών του εγκεφάλου: Η ομιλία απαιτεί συντονισμό. Πρέπει να σκεφτούμε τι θέλουμε να πούμε, να ανακαλέσουμε τις λέξεις από τη μνήμη, να τις συνδυάσουμε με τη σωστή γραμματική και να τις προφέρουμε σωστά. Αυτή η διαδικασία ενεργοποιεί διαφορετικές περιοχές του εγκεφάλου, όπως εκείνες που σχετίζονται με την επεξεργασία του ήχου και την κίνηση, κάτι που δεν συμβαίνει στην παθητική ανάγνωση.
- Αντιμετώπιση του φόβου: Πολλοί από εμάς φοβόμαστε να κάνουμε λάθη. Όμως, τα λάθη είναι μέρος της μάθησης. Η συστηματική πρακτική της ομιλίας δημιουργεί ένα ασφαλές περιβάλλον όπου τα παιδιά νιώθουν άνετα να δοκιμάσουν, να κάνουν λάθη και να τα διορθώσουν, χτίζοντας έτσι αυτοπεποίθηση. Αυτή η «απομυθοποίηση» της τελειότητας είναι κρίσιμη για την πρόοδο.
- Επικοινωνία, όχι απλή μετάφραση: Η πραγματική χρήση της γλώσσας δεν είναι μια διαδικασία μετάφρασης από τα ελληνικά στα αγγλικά. Είναι η άμεση σκέψη στα αγγλικά. Όταν τα παιδιά μιλούν, σταματούν να μεταφράζουν νοητικά και αρχίζουν να εκφράζονται αυθόρμητα. Αυτό είναι το πραγματικό σημάδι της γλωσσικής κατάκτησης.
Η δύναμη της πράξης
Ως κάποια που γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Νέα Υόρκη, και με ιδιαίτερη αγάπη για την αγγλική γλώσσα, μπορώ να σας πω με βεβαιότητα: η γλώσσα δεν είναι κάτι που “μαθαίνεις”, αλλά κάτι που “χρησιμοποιείς”. Όταν αργότερα σπούδασα τη “Διδασκαλία των Αγγλικών ως Δεύτερη Γλώσσα” στο Middlesex University του Λονδίνου, επιβεβαίωσα αυτό που ήξερα ενστικτωδώς: η αυθόρμητη χρήση της γλώσσας είναι αυτή που μετατρέπει τους μαθητές σε ομιλητές (δηλαδή, τους δίνει την ικανότητα να μιλούν με άνεση και αυτοπεποίθηση).
Για να το πετύχουμε αυτό, η σύγχρονη διδασκαλία πρέπει να βάζει την ομιλία στο επίκεντρο. Αυτό σημαίνει ότι τα παιδιά πρέπει να ενθαρρύνονται να μιλούν από την πρώτη μέρα, ακόμα κι αν κάνουν λάθη. Σημαίνει να δημιουργούμε ένα περιβάλλον γεμάτο παιχνίδια ρόλων, συζητήσεις, παρακολούθηση ταινιών και άκουσμα μουσικής. Όλες αυτές οι δραστηριότητες ενθαρρύνουν την ενεργό συμμετοχή και την άμεση επικοινωνία.
Ένα παιδί που μπορεί να μιλάει με άνεση και αυτοπεποίθηση έχει στη διάθεσή του το πιο σημαντικό εργαλείο: τη δυνατότητα να χρησιμοποιεί τη γλώσσα για να συνδεθεί με τον κόσμο. Γιατί τα πιο σημαντικά μαθήματα δεν βρίσκονται στις σελίδες των βιβλίων, αλλά στα λόγια που βγαίνουν από το στόμα μας. Κάθε παιδί αξίζει να έχει αυτή τη δυνατότητα. Να μη βλέπει τη γλώσσα ως ένα εμπόδιο, αλλά ως μια γέφυρα για να επικοινωνεί, να ονειρεύεται και να δημιουργεί.
Κατερίνα Βρουβάκη
ΒΑ English Literary Studies
and English Language & British Culture
University of Middlesex
katerina@busybees.gr
www.busybees.gr