Σε μια εποχή κατά την οποία οι φιλολογικές σχολές υποβαθμίζονται ολοένα, όπως καταδείχθηκε εμφατικά από τα απογοητευτικά αποτελέσματα των τελευταίων Πανελλαδικών Εξετάσεων, εγείρεται εκ νέου το ερώτημα περί της αναγκαιότητας των φιλολόγων και της παιδευτικής τους αποστολής. Κι όμως, η απάντηση δεν βρίσκεται στην αριθμητική της ζήτησης, αλλά στη βαθύτερη αξία του έργου που επιτελούν.
Ο φιλόλογος, φύλακας της γλώσσας και θεματοφύλακας του λόγου, υπηρετεί κάτι πολύ ευρύτερο από τη γραμματική ή το συντακτικό. Υπηρετεί τον ίδιο τον πυρήνα της σκέψης. Διότι η γλώσσα δεν είναι απλώς μέσο επικοινωνίας, αλλά εργαλείο κατανόησης, δομή λογισμού και φορέας πολιτισμού. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι ο λόγος – λέξη πολυσήμαντη και ετυμολογικά συνδεδεμένη με τη λογική – είναι η απαρχή κάθε νοητικής επεξεργασίας.
Η φιλολογική παιδεία δεν καλλιεργεί μονάχα την εκφραστική δεινότητα· εκπαιδεύει στη διαλεκτική, την επιχειρηματολογία, την ηθική κρίση και την ενσυναίσθηση. Οι έννοιες της δημοκρατίας, της ελευθερίας, της ευθύνης και του ανθρώπινου μέτρου δεν εγχαράσσονται μηχανικά, αλλά μεταδίδονται μεθοδικά μέσα από την επαφή με τη λογοτεχνία, τη φιλοσοφία και τα κείμενα του ελληνικού πολιτισμού.
Εν τέλει, ο φιλόλογος δεν είναι απλώς εκπαιδευτικός, αλλά παιδαγωγός με το αρχαιοελληνικό βάθος του όρου· διαμορφώνει συνειδήσεις, ακονίζει τον νου, εμφυσά αξίες. Και σε έναν κόσμο που βυθίζεται στον κατακερματισμό της πληροφορίας και την παρακμή της στοχαστικότητας, η παρουσία του είναι όχι απλώς χρήσιμη – είναι επιτακτική.
Διότι χωρίς λόγο, δεν υπάρχει λογική. Κι όπου απουσιάζει η λογική, ελλοχεύει η σύγχυση και η παρακμή.
Αργυρώ Αργύρη – Φιλόλογος, MSc ΕΑΠ & Παν. Θεσσαλίας