Μετά από ενδελεχή επεξεργασία της αρμόδιας επιτροπής, ο υπουργός Δικαιοσύνης, Γιώργος Φλωρίδης, και ο υφυπουργός, Ιωάννης Μπούγας, παρουσίασαν τον νέο Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας, ο οποίος επιφέρει σαρωτικές αλλαγές σε όλες τις πτυχές της αστικής δίκης, επηρεάζοντας όλους τους τομείς που αυτός περιλαμβάνει:
κληρονομικά, οικογενειακές υποθέσεις, οικονομικές διαφορές, αποζημιώσεις, πλειστηριασμούς κ.ο.κ. – ουσιαστικά όλες τις υποθέσεις που αφορούν διαφορές μεταξύ των πολιτών, εκτός από τις ποινικές. Το νομοθέτημα θα κατατεθεί άμεσα σε δημόσια διαβούλευση και στη συνέχεια θα πάρει τον δρόμο για τη Βουλή, ώστε να ψηφιστεί πριν από τις 20 Ιουλίου και να αποτελέσει νόμο του κράτους από το νέο δικαστικό έτος, που εκκινεί στις 16 Σεπτεμβρίου 2025. Ετσι, μετά το καλοκαίρι, το τοπίο στην ελληνική Δικαιοσύνη αναμένεται να είναι ριζικά διαφορετικό.
Η αρχή γίνεται με τις διαθήκες, όπου επέρχονται σημαντικές αλλαγές, αφού πλέον η δημοσίευση των διαθηκών και η κήρυξη διαθήκης ως κύριας θα γίνεται από τους συμβολαιογράφους, όπως επίσης και η έκδοση των σχετικών πιστοποιητικών, κάτι που θα επηρεάσει και τον χρόνο που απαιτείται για την ολοκλήρωση των διαδικασιών.
Μέχρι σήμερα, η δημοσίευση της διαθήκης γινόταν με δικαστική απόφαση, μέσω εκούσιας δικαιοδοσίας. Κάτι που σημαίνει ότι απαιτούνται κατά μέσο όρο 300 μέρες μέχρι η διαθήκη να επιφέρει και τυπικά νομικά αποτελέσματα, προκαλώντας και αβεβαιότητα στις συναλλαγές.
Πλέον, με τη διαδικασία να απλοποιείται και να μεταφέρεται στους συμβολαιογράφους, αναμένεται η δημοσίευση της διαθήκης να διαρκεί 1-7 μέρες, αφαιρώντας παράλληλα ένα σημαντικό φόρτο εργασίας από τα δικαστήρια (παράλληλα, η σφράγιση και η αποσφράγιση μεταφέρονται από τους συμβολαιογράφους στους δικαστικούς επιμελητές).
Ετσι, πρέπει να γίνει σαφές ότι σε περίπτωση που πολίτες ετοιμάζουν τις νομικές διαδικασίες για τη δημοσίευση διαθήκης, έκδοση ως κύριας κ.λπ., θα είναι πιο συμφέρον να περιμένουν μετά τις 16 Σεπτεμβρίου, αφού η διαδικασία έτσι θα ολοκληρωθεί πολύ ταχύτερα.
Σε περίπτωση που οι πολίτες επιμένουν να στραφούν τώρα στα δικαστήρια, θα πάρουν δικάσιμο για τον Μάρτιο του 2026. Σημαντική είναι, όμως, και η ψήφιση της νέας ηλεκτρονικής πλατφόρμας όπου θα «αποθηκεύονται» οι διαθήκες από τον συμβολαιογράφο, ο οποίος θα τη δημοσιεύει με τον θάνατο του κληρονομούμενου.
Οπως ανέφερε ο κ. Μπούγας, η νέα πλατφόρμα είναι σχεδόν έτοιμη να τεθεί σε λειτουργία, μόλις ολοκληρωθεί η πιστοποίηση και ψηφιστεί και η συνολική αναμόρφωση του Κληρονομικού Δικαίου. Ο υφυπουργός Δικαιοσύνης σημείωσε ότι το έργο της αρμόδιας επιτροπής αναμένεται να ολοκληρωθεί τον ερχόμενο Σεπτέμβριο και θα σημάνει ριζικές αλλαγές, που θα διέπουν ολόκληρο το πλαίσιο του Κληρονομικού Δικαίου: από περιορισμούς στις ιδιόγραφες διαθήκες και αλλαγές στα ποσοστά της νόμιμης μοίρας (το υποχρεωτικό ποσοστό που κληρονομούν παιδιά και σύζυγος ακόμα και αν δεν αναφέρονται στη διαθήκη) μέχρι την πρόβλεψη κληρονομικών συμβάσεων.
Κατά πληροφορίες, πάντως, η κατάργηση της ιδιόγραφης διαθήκης (αυτής, δηλαδή, που συντάσσει ο κάθε πολίτης μόνος του και την αφήνει στο συρτάρι του) έχει αποκλειστεί από τα μέλη της επιτροπής, αφού έχει επικρατήσει η άποψη που αναφέρει πως, ως πανάρχαιος θεσμός, η ιδιόγραφη διαθήκη δεν μπορεί να αποκλειστεί εν μία νυκτί.
Αυτό που σχεδιάζεται πλέον είναι ποιες ρυθμίσεις θα εισαχθούν ώστε να καταπολεμηθεί το συχνό, δυστυχώς, φαινόμενο των πλαστών διαθηκών.
Είναι γνωστά τα περιστατικά πλαστών διαθηκών που μοιράζουν την περιουσία κατόπιν… συνεννόησης των κληρονόμων. Ακόμα χειρότερα, δεν είναι σπάνιες οι περιπτώσεις προσώπων εντελώς άγνωστων προς τον θανόντα που συντάσσουν πλαστές διαθήκες όταν διαπιστώνουν ότι δεν υπάρχει κληρονόμος…
ΝΕΟΣ ΟΔΙΚΟΣ ΧΑΡΤΗΣ
Πρωτόδικη απόφαση σε έναν χρόνο, τελεσίδικη σε δύο
Η σημαντικότερη τομή, ωστόσο, αφορά τον νέο οδικό χάρτη για τη διεξαγωγή των δικών, με τον νέο Κώδικα να προβλέπει ρητές και αυστηρές προθεσμίες, ώστε η πρωτόδικη απόφαση να εκδίδεται μέσα σε έναν χρόνο από τότε που ο πολίτης στράφηκε στη Δικαιοσύνη και η τελεσίδικη απόφαση να εκδίδεται μέσα σε δύο χρόνια.
Στόχος του υπουργείου Δικαιοσύνης είναι να μπει ένα τέλος στο πανθομολογούμενο πρόβλημα της καθυστέρησης στη Δικαιοσύνη και να φτάσει γρήγορα η Ελλάδα κοντά στον μέσο όρο του Συμβουλίου της Ευρώπης, από το οποίο σήμερα υπολείπεται αισθητά
Επιβεβαιώνοντας το ρεπορτάζ του «Ε.Τ.» ήδη από τις 25 Απριλίου, ο οδικός χάρτης προβλέπει ότι με το που θα καταθέτει ένας πολίτης μία αγωγή στα δικαστήρια, θα γνωρίζει την ακριβή ημερομηνία διεξαγωγής της δίκης, που θα προσδιορίζεται αυτόματα εντός 150- 180 ημερών.
Η αγωγή θα πρέπει να επιδοθεί στον αντίδικο αυστηρά εντός 20 ημερών και κατόπιν εκκινεί μία περίοδος 90 ημερών, στην οποία οι δύο πλευρές θα έχουν περιθώριο να καταθέσουν προτάσεις. Στη συνέχεια, οι αντίδικοι θα έχουν άλλες 15 μέρες για να καταθέσουν προσθήκη/αντίκρουση των προτάσεων του αντιδίκου, ενώ ακολουθεί μία προθεσμία 10 ημερών, στην οποία η δικογραφία θα χρεώνεται σε συγκεκριμένο δικαστή.
Πλέον, το στάδιο της προδικασίας προβλέπεται να είναι απολύτως ενεργό και όχι ένας απλός χρόνος αναμονής της δίκης, όπως συνέβαινε μέχρι σήμερα. Ο δικαστής που χρεώνεται την υπόθεση θα καλείται εντός 30 ημερών να μελετήσει διεξοδικά τον φάκελο κι εφόσον διαπιστώνει ότι υπάρχουν τυπικές ελλείψεις, θα καλεί τους διαδίκους να τις συμπληρώσουν εντός του μήνα. Αν κρίνει ότι η αγωγή είναι προφανώς αβάσιμη ή απαράδεκτη, τότε θα κλείνει τον φάκελο εκεί, απορρίπτοντας την αγωγή και αφαιρώντας την από το πινάκιο.
Εάν αθροίσουμε όλες τις προθεσμίες, διαπιστώνουμε ότι ολόκληρο το στάδιο της προδικασίας (που σήμερα διαρκεί απροσδιόριστο χρονικό διάστημα) πλέον θα διαρκεί υποχρεωτικά 170 ημέρες. Παράλληλα, η απόφαση θα πρέπει να εκδίδεται υποχρεωτικά εντός 6-7 μηνών για υποθέσεις τακτικής διαδικασίας, εντός 4 μηνών για υποθέσεις εκούσιας δικαιοδοσίας, εντός 1 μήνα για υποθέσεις ασφαλιστικών μέτρων.
ΠΛΕΙΣΤΗΡΙΑΣΜΟΙ
Πλατφόρμα επαναπροσδιορισμού των ανακοπών
Σημαντικές αλλαγές επέρχονται και σε πλειστηριασμούς και διαταγές πληρωμής, με το υπ. Δικαιοσύνης να επιχειρεί να αντιμετωπίσει τη σημαντική καθυστέρηση στην εκδίκαση ανακοπών κατά της εκτέλεσης (ανακοπές που κατατίθενται σήμερα παίρνουν δικάσιμο ακόμα και το 2036).
Με αυτόν τον στόχο, αποφασίζεται τα πινάκια να εκκαθαριστούν και να ψηφιστεί η λειτουργία ηλεκτρονικής πλατφόρμας επαναπροσδιορισμού ανακοπών, κατά το παράδειγμα του νόμου των υπερχρεωμένων νοικοκυριών. Ο πολίτης που επιθυμεί να συζητηθεί η αίτηση ανακοπής θα πρέπει υποχρεωτικά να το δηλώσει στην πλατφόρμα, αφού μία ανακοπή που τυχόν δεν θα υποβληθεί εκ νέου στην πλατφόρμα, θα θεωρείται ότι δεν έχει ασκηθεί καν και θα διαγράφεται.
Ισως η σημαντικότερη πλατφόρμα, ως προς την ψηφιακή επανάσταση στη Δικαιοσύνη, είναι ο ηλεκτρονικός φάκελος δικογραφίας, ο οποίος θα σχηματίζεται στο Πρωτοδικείο απευθείας μόλις στραφεί ο πολίτης στη Δικαιοσύνη και θα συνοδεύει κάθε υπόθεση μέχρι τον Αρειο Πάγο. Σε αυτόν θα εισάγονται ψηφιακά όλα τα αποδεικτικά στοιχεία και θα εισέρχεται ο δικαστής από τον υπολογιστή του για να ανακοινώνει στους διαδίκους τυχόν διαδικαστικές πράξεις.
