Του Αχ. Μπακαλέξη
Κάθε πόλη της χώρας μας έχει τα ιδιαίτερα στοιχεία της που έχουν σχέση, είτε με τα φυσικά κάλλη, είτε με την ιστορία της και τον πολιτισμό της.
Έτσι και τα Φάρσαλα έχουν ξεχωριστά τοπία, ιδιαίτερου φυσικού κάλλους, χώρους αρχαιολογικούς και μνημεία πολιτιστικής κληρονομιάς, τα οποία ντόπιοι και ξένοι μπορούν να τα επισκεφθούν και να τα θαυμάσουν.
ΕΝΙΠΕΑΣ ΠΟΤΑΜΟΣ
Ο Ενιπέας ποταμός είναι γνωστός και ως Τσαναρλής (στα τουρκικά, Πλατανόφυτος) ή Χιλιαδιώτικος. Είναι ο δέκατος μεγαλύτερος ποταμός της Ελλάδας με οφιοειδές σχήμα και συνολικό μήκος 84 χλμ. Πηγάζει από τις βόρειες πλαγιές του όρους Οθρυς και αφού διασχίσει την πεδιάδα των Φαρσάλων, καταλήγει στον Πηνειό ποταμό, ανάμεσα στα μικρά υψώματα Τίτανος και Ζάρκος.
Γεφυρώνεται από πολλά γεφύρια, με πιο σημαντική και αξιόλογη αρχιτεκτονικά και αισθητικά την πολύτοξη γέφυρα στον δρόμο Φαρσάλων – Λάρισας (στη θέση Δενδράκια). Χτίστηκε το 1752 από τον τότε Οθωμανό διοικητή της Θεσσαλίας Αχμέτ Ραμίτ Πασά.
Σύμφωνα με τη μυθολογία ο Ενιπέας ήταν ο ωραιότερος από τους ποτάμιους θεούς, ενώ ιστορικά το όνομά του είναι συνδεδεμένο με δύο μεγάλης σημασίας μάχες, η μία της αρχαιότητας και η άλλη της νεότερης περιόδου.
Το 48 π.Χ. παρά τον Ενιπέα έγινε η μάχη Πομπηίου και Ιουλίου Καίσαρα, ενώ κατά τους νεότερους χρόνους στις 23 Απριλίου 1897 έγινε η μάχη μεταξύ ελληνικού και τουρκικού στρατού (η γνωστή “Μάχη των Φαρσάλων”, ετυμολογικά το όνομα του ποταμού προέρχεται από το αρχαίο ρήμα ενιπάω-ώ, που σημαίνει βοερός, θορυβώδης.
ΑΠΙΔΑΝΟΣ ΠΟΤΑΜΟΣ
Ο Απιδανός ποταμός πήγαζε στα βορειοδυτικά της πόλης των Φαρσάλων από τις υπώρειες του λόφου της Αγίας Παρασκευής. Η ροή του είχε κατεύθυνση Β-Ν και αφού στρεφόταν δυτικά, στη συνέχεια ενώνονταν με τον Ενιπέα. Σταμάτησε να ρέει στο τέλος της δεκαετίας του 1970. Αποτελούσε τόπο αναψυχής για ντόπιους και ξένους. Ονομαζόταν και “Ταμπάκος”, λόγω του “Ταμπάκ-Χανέ (Βυρσοδεψείο) που υπήρχε εκεί την περίοδο της Τουρκοκρατίας.
Ο Ηρόδοτος αναφέρει ότι στα νερά του ξεδίψασε ο στρατός του Ξέρξη, σημείο αναφοράς της πόλης των Φαρσάλων. Εκεί σύμφωνα με τους Φαρσαλινούς η Θέτιδα βάπτισε τον Αχιλλέα και γι’ αυτό έχει στηθεί και άγαλμα στις πηγές του Απιδανού.
ΧΑΪΔΑΡΙΑ
Η περιοχή Χαϊδάρια βρίσκεται νότια της Ακρόπολης των Φαρσάλων. Σκιάζεται από πυκνά πλατάνια, ενώ διαρρέεται από μικρό ρέμα, γνωστό ως “Χαϊδαρόρεμα”. Πρόκειται για περιοχή ιδιαίτερης φυσικής ομορφιάς, τόπος αναψυχής των Φαρσαλινών στο παρελθόν. Ο Δήμος Φαρσάλων στον παρόχθιο άξονά της διαμορφώνει ένα περιπατητικό μονοπάτι και κάθε χρόνο την Πρωτομαγιά διοργανώνει εκεί διάφορες εκδηλώσεις.
ΣΠΗΛΑΙΟ ΚΑΡΑΠΛΑ
Το σπήλαιο Καράπλα βρίσκεται στη θέση Αλογοπάτι του βουνού Καράπλα, 1 χλμ. νοτιοδυτικά της πόλης των Φαρσάλων. Πρόκειται για σπήλαιο που βρισκόταν επάνω στον αρχαίο δρόμο που συνέδεε τη Θεσσαλία με τη Φθιώτιδα και το οποίο διαμορφώθηκε στην αρχαιότητα ως Ιερό των Νυμφών και του Πάνα. Εντός του σπηλαίου και στο τοίχωμα ενός βράχου υπάρχουν σκαλισμένες δύο επιγραφές. Το σπήλαιο αυτό αποτελεί ξεχωριστό πόρο φυσικής, ιστορικής και αρχαιολογικής κληρονομιάς, προσφέροντας ενδιαφέροντα στοιχεία για τις λατρευτικές παραδόσεις και πρακτικές όχι μόνο στην αρχαία Θεσσαλία, αλλά και στην αρχαία Ελλάδα της κλασικής εποχής.
ΣΠΗΛΑΙΟ ΒΑΣΙΛΟΤΡΥΠΑ ΣΤΑ ΒΡΥΣΙΑ
Βρίσκεται στα νότια του χωριού Βρυσιά Φαρσάλων. Η είσοδός του βρίσκεται σε υψόμετρο 355 μέτρων και είναι διαστάσεων 5 μ. μήκος και 2 μ. ύψος.
Αποτελείται από σειρά μεγάλων αιθουσών, με συνολικό μήκος περίπου 200 μ. Το ύψος της κορυφής σε ορισμένα σημεία φτάνει τα 8 μ. Σε αρκετά σημεία υπάρχουν σταλακτικές κολώνες, που καλύπτουν τα τοιχώματα του σπηλαίου. Στο σπήλαιο ζουν χιλιάδες νυχτερίδες. Επίσης, αναφέρεται η ύπαρξη βραχογραφιών στα τοιχώματά του, γεγονός που φανερώνει ότι κάποτε κατοικήθηκε.
ΤΕΚΚΕΣ ΝΤΟΥΡΜΠΑΛΗ ΣΟΥΛΤΑΝ (ΑΣΠΡΟΓΕΙΑ)
Στον οικισμό Ασπρόγειας της Τ.Κ. Ερέτριας Φαρσάλων, μέσα σ’ ένα ειδυλλιακό τοπίο υψώνεται ένα μοναστηριακό συγκρότημα της οθωμανικής περιόδου, που ανήκε στο τάγμα των Μπεκτασίδων. Σήμερα είναι κηρυγμένο διατηρητέο μνημείο. Η θέση στην οποία είναι κτισμένος ο Τεκκές θεωρείται η πιο ωραία της περιοχής, πάνω σ’ έναν λόφο με πλατάνια, κυπαρίσσια και βελανιδιές, ανάμεσα στα σταροχώραφα του κάμπου και τους παρακείμενους πετρώδεις λόφους.
ΔΑΣΟΣ ΧΑΛΚΙΑΔΩΝ
Στους Ανω Χαλκιάδες σώζεται το τελευταίο τμήμα του μεγάλου αρχαίου δάσους με βελανιδιές και καταπληκτική χλωρίδα, όπου ο επισκέπτης μπορεί να χαλαρώσει και να απολαύσει την ωραιότερη θέα του κάμπου, των γύρω λόφων, των βουνών και των χωριών. Στην περιοχή λειτουργεί αναψυκτήριο.
ΔΑΣΟΣ ΑΜΠΕΛΙΑΣ
Στα νοτιοδυτικά της Τ.Κ. Αμπελιάς βρίσκεται δάσος αποτελούμενο από πυκνές βελανιδιές.
ΔΑΣΟΣ ΒΑΣΙΛΙΚΩΝ
Στα δυτικά και ανατολικά της Τ.Κ. Βασιλικών υπάρχουν δύο μικρά δασάκια από πεύκα, κυπαρίσσια, βελανιδιές και πουρνάρια.
ΚΑΣΤΡΟ ΚΑΛΛΙΘΕΑΣ (ΘΕΣΗ ΚΑΡΑΓΚΙΟΥΛΙ)
Η θέση “Καραγκιούλι” είναι μια ειδυλλιακή τοποθεσία που διαρρέται από τα νερά ενός ρέματος, που κατεβαίνει από το βουνό, σκιάζεται από ψηλά πλατάνια και κοσμείται με μια γραφική, λιθόκτιστη, παραδοσιακή κρήνη. Στην κορυφή του βουνού σε ύψος 618 μ. ήταν χτισμένη η αρχαία πόλη Πεύμα. Ο Ενιπέας ποταμός περιρρέει τη βάση του λόφου σε τρεις πλευρές, προσδίδοντας στο τοπίο μια σπάνια και μοναδική ομορφιά, ενώ στην αρχή ενός αρχαιολογικού μονοπατιού, έχει διαμορφωθεί ένας φιλόξενος χώρος αναψυχής.
* Πληροφορίες αντλήθηκαν από την έκδοση του Δήμου Φαρσάλων “ΦΑΡΣΑΛΑ: Γνωρίζοντας τη γη του Ομηρικού Αχιλλέα”.