Τριάντα τέσσερα χρόνια συμπληρώνονται αυτές τις ημέρες από το ατύχημα στο πυρηνικό εργοστάσιο του Τσέρνομπιλ, που φέρνει τον τρόμο μπροστά στην πόρτα μας, με τις σκηνές πανικού που εξελίσσονται στα σούπερ μάρκετ να θυμίζουν σε πολλά το σήμερα.
Εδώ, θα παρακολουθήσουμε το «ημερολόγιο» του «ραδιενεργού Πάσχα», που μένει αλησμόνητο σε όσους το ζουν από κοντά.
Είναι Σάββατο του Λαζάρου στις 26 Απριλίου 1986, όταν μία μεγάλη έκρηξη στον αντιδραστήρα 4 του Πυρηνικού Σταθμού Παραγωγής Ενέργειας του Τσέρνομπιλ προκαλεί το σημαντικότερο πυρηνικό ατύχημα στην ιστορία της ανθρωπότητας. Η σοβιετική ηγεσία προσπαθεί αρχικά να κρύψει και μετά να υποβαθμίσει το γεγονός, αλλά, δυστυχώς, η ραδιενέργεια δεν έχει σύνορα ούτε ιδεολογίες… Ετσι, την Κυριακή των Βαΐων πρώτοι οι Φινλανδοί επιστήμονες εντοπίζουν στην ατμόσφαιρα αυξημένα επίπεδα ραδιενέργειας, χωρίς όμως να προσδιορίζουν την πηγή, κάτι που γίνεται μέσα στην ημέρα, όταν όλες οι σκανδιναβικές χώρες διασταυρώνουν τις πληροφορίες τους, γεγονός που επιβεβαιώνει σε λίγη ώρα το σοβιετικό πρακτορείο ειδήσεων TASS μεταδίδοντας τη λιτή κυβερνητική ανακοίνωση που μιλά για ατύχημα, μη δίνοντας όμως περισσότερες πληροφορίες.
Μέχρι τη Μεγάλη Δευτέρα ο ελληνικός λαός πιστεύει ότι Τσέρνομπιλ και Ουκρανία βρίσκονται πολύ μακριά, αλλά το απόγευμα της ίδιας μέρας ενημερώνεται από την τηλεόραση ότι από τις 18:30 συνεδριάζουν για το ζήτημα «αρμόδιοι φορείς» στον «Δημόκριτο», καθώς και διϋπουργικό όργανο υπό τις οδηγίες του πρωθυπουργού. Οταν η συνάντηση ολοκληρώνεται, μετά τα μεσάνυχτα, μαθαίνει πως αυτή πραγματοποιήθηκε τελικά στο Πεντάγωνο, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τη σοβαρότητα του θέματος. Τα πρώτα μέτρα που ανακοινώνονται δεν διαφέρουν με αντίστοιχα άλλων ευρωπαϊκών χωρών: Αποφυγή κατανάλωσης γάλακτος από αιγοπρόβατα και χόρτων. Αντίθετα, δίνονται διαβεβαιώσεις πως δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα στο εμφιαλωμένο γάλα, καθώς και στην πόση νερού από δίκτυα ύδρευσης, υπόγεια ρεύματα ή καλυμμένες δεξαμενές.
Το κλίμα σύγχυσης, που αρχίζει να δημιουργείται, δεν περνά άμεσα στην αγορά, αφού βρίσκει τα σούπερ μάρκετ κλειστά, λόγω μετάθεσης του πρωτομαγιάτικου εορτασμού, αλλά σταδιακά εξαπλώνεται, λόγω της ελλιπούς ενημέρωσης. Ας μην ξεχνάμε ότι βρισκόμαστε εν μέσω Μεγάλης Εβδομάδας και Πρωτομαγιάς, η ραδιοτηλεοπτική ενημέρωση είναι υπό κρατικό έλεγχο και αρκείται στις κυβερνητικές ανακοινώσεις, ενώ η απουσία εφημερίδων τη Μεγάλη Πέμπτη, την Κυριακή και τη Δευτέρα του Πάσχα από τα περίπτερα έχει ως αποτέλεσμα την κυριαρχία φημών και διαδόσεων.
Ως επακόλουθο των ανωτέρω είναι το πρώτο μεγάλο κύμα πανικού τη Μεγάλη Τετάρτη, με συνεχείς… εφόδους στα σούπερ μάρκετ. Με το άνοιγμά τους εξαφανίζονται από τα ράφια εν ριπή οφθαλμού ζαχαρούχα και εβαπορέ γάλατα, εμφιαλωμένα νερά, κονσέρβες, φρυγανιές, πάνες, σερβιέτες, ζάχαρη, ρύζι, όσπρια, οτιδήποτε κατεψυγμένο, όπως λαχανικά, κρέατα, κοτόπουλα, γαλοπούλες, και, φυσικά, τα -απολύτως απαραίτητα, όπως αποδεικνύεται σε περιπτώσεις πανικού- χαρτιά υγείας… Μόνο στην Αθήνα πωλούνται μέσα σε μία μέρα πάνω από ένα εκατομμύριο κουτιά γάλακτος, με τους ιδιοκτήτες σούπερ μάρκετ να δηλώνουν στο τέλος της βάρδιας πως έκαναν τζίρο τριών μηνών… Τις πρώτες ελλείψεις προϊόντων και την αναπόφευκτη κερδοσκοπία επιχειρούν να κατευνάσουν κυβερνητικές ανακοινώσεις, που μιλούν για τρίμηνη επάρκεια αγαθών. Τα μικρά ψυγεία της εποχής γεμίζουν ασφυκτικά.