Το κωδωνοστάσιο του Αγίου Νικολάου – Μνημείο κληρονομιάς των Φαρσάλων

Του Αχιλλέα Μπακαλέξη

Μνημείο κληρονομιάς για τους  Φαρσαλινούς είναι το πέτρινο κωδωνοστάσιο του Αγίου Νικολάου, που υψώνεται επιβλητικό σε απόσταση λίγων μέτρων νοτιοδυτικά του ναού και η κατασκευή του χρονολογείται το έτος 1884.

Ως γνωστόν ο παλιός Μητροπολιτικός ναός του Αγίου Νικολάου που χτίστηκε στα 1857, βρίσκεται στη δυτική άκρη της συνοικΙας “ΒΑΡΟΥΣΙ” των Φαρσάλων πάνω σε μικρό λόφο που είναι ορατός από μακριά.

Το πέτρινο κωδωνοστάσιο στηρίζεται πάνω σε ογκώδη πεντάπλευρη βάση, στο επίπεδο της οποίας οδηγεί σκάλα από την νοτιοανατολική πλευρά. Η βάση αυτή είναι χτισμένη με λιθοδομή από ακανόνιστες πέτρες και στις γωνίες με αρχαίους κυβόλιθος σε δεύτερη χρήση.

Η δυτική της πλευρά περικλείει μία ομάδα βράχων. Πάνω της χτίστηκε το εξαπλευρο τριώροφο κωδωνοστάσιο με ισοδομικό σύστημα, όπως πληροφορεί η επιγραφή που είναι εντοιχισμένη πάνω από την πόρτα της ανόδου, το χτίσιμο έγινε από Ζουπανιώτες μαστόρους το 1884.

Οι σεισμοί του 1954 και ένας κεραυνός κατέστρεψαν το ανώτερο μέρος του κωδωνοστασίου. Η αρχική του μορφή είναι γνωστή από πολλά σχέδια και φωτογραφίες των αρχών του 20ου αιώνα. Χωρίζονταν σε επάλληλες και ισοϋψείς ζώνες-ορόφους.

Η κάτω ζώνη είναι κλειστή σε όλες τις πλευρές, εκτός από την ανατολική όπου ανοίγεται η μικρή τοξότη πόρτα της ανόδου. Στη δεύτερη, μεσαία ζώνη, υπάρχουν μεγάλα τοξωτά ανοίγματα σε κάθε πλευρά του κωδωνοστασίου.

Μία μικρή επιγραφή που είναι εντοιχισμένη πάνω από το τόξο ενός ανοίγματος της νότιας πλευράς, αναφέρει τα ονόματα των επιτρόπων και μας πληροφορεί ότι το χτίσιμο του τμήματος αυτού, τελείωσε την 1η Αυγούστου του 1884.

Στην τρίτη τέλος, ανώτερη ζώνη που αναστηλώθηκε τα τελευταία χρόνια, έξι κίονες στις γωνίες στηρίζουν ισάριθμα τόξα τα οποία σχηματίζουν το τύμπανο της εξάπλευρης στέγης.

Το τμήμα αυτό όπως προαναφέρθηκε είχε καταστραφεί και αναστηλώθηκε το 1999, κατόπιν ενεργειών του αείμνηστου Φαρσαλινού Κωνσταντίνου Λούκουτου.

Γέννημα θρέμμα του “Βαρουσίου” ο αείμνηστος Κωνσταντίνος Λούκουτος ευαισθητοποιήθηκε βλέποντας το ιστορικό μνημείο να καταρρέει σιγά-σιγά παρά τις φιλότιμες προσπάθειες της Μητρόπολης και των Ιερέων του ναού που με τα περισσεύματα από τα λιγοστά χρήματα που υπήρχαν προσπαθούσαν να το κρατήσουν όρθιο με πρόχειρες επιδιορθώσεις. Με τη σύμφωνη γνώμη του τότε Μητροπολίτη και της αρχαιολογικής υπηρεσίας το 1998 ξεκίνησε μετά από μελέτη αρχιτέκτονα μηχανικού η προσπάθεια αναστήλωσης του, που ολοκληρώθηκε το 1999.

Το επιβλητικό αυτό ιστορικό μνημείο αποτελεί μία σημαντική κληρονομιά για τη νεότερη γενιά των Φαρσαλινών που έχει την ευκαιρία να καμαρώσει τα έργα των προγόνων μας.

Άλλωστε οι ορθόδοξοι κληρονόμησαν από τους αρχαίους Έλληνες (η θέση του Αγίου Νικολάου περιλαμβάνεται στην έκταση που κατέλαβε η αρχαία Φάρσαλος την περίοδο της μεγαλύτερης ακμής της, τον 4ο αιώνα π.Χ) την συνήθειαν να οικοδομούν τα Ιερά και θρησκευτικά τους μνημεία σε περιοχές με ιδιαίτερο φυσικό κάλλος, όπως είναι η περιοχή “Βαρούσι” των Φαρσάλων.

*Αρκετές πληροφορίες  ελήφθησαν από το θεσσαλικό ημερολόγιο (τόμος 17ος)  Θεόδωρος Παλιούγκας “Ο παλιός Μητροπολιτικός ναός Άγιος Νικόλαος στο Βαρούσι Φαρσάλων”.