*Γράφει ο Απ. Σαμιώτης
Πάντα τοποθετημένη σε κεντρικό σημείο του σπιτιού. Στολισμένη με σεμέν ή και για τους λίγο τολμηρούς με σοκολατάκια, άλλες φορές με φωτογραφία της οικογένειας. Όλοι την κοιτούσαν με προσοχή. Περίμεναν την αντίδρασή της. Προσέφερε εποχές χρυσές και αλησμόνητες. Τώρα, απλά κοσμεί το σαλόνι, κανείς δεν την αγγίζει, κανείς δεν την αγαπά.
Η Τηλεόραση
Αποτελεί μέσο ενημέρωσης και ψυχαγωγίας μαζί με τον τύπο, το ραδιόφωνο και το διαδίκτυο. Σκοπός, αυτού του δημοφιλούς μέσου είναι να προσφέρει στο κοινό αντικειμενική και έγκυρη πληροφόρηση και ποιοτική ψυχαγωγία. Αξιοποιεί κυρίως την εικόνα και τον ήχο και δίνει στον τηλεθεατή πολλές πληροφορίες οι οποίες συνοδεύονται από πολλές εικόνες.
Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ
Η λειτουργία της ξεκίνησε επίσημα το ’66 και όλοι την περίμεναν με τα μάτια ανοιχτά (μάλλον). Άλλο ένα παιδί της Δημοσιογραφίας και της Δημοσιότητας ήρθε στην Ελλάδα και… την τάραξε αρκετά. Έδωσε δουλειά σε πολλούς αλλά στους περισσότερους δόξα και έπαρση. Όλοι την θεώρησαν ως τη μεγάλη ευκαιρία, από μεγάλους τηλεαστέρες μέχρι μικρούς ταλαντούχους «καλλιτέχνες» που εξαιτίας της αναδείχθηκαν και τιμήθηκαν. Συγκίνησε, εκνεύρισε, μα ποτέ δεν χαμογέλασε. Ας πάρουμε όμως τα πράγματα με χρονολογική σειρά. Στις 23 Φεβρουαρίου του 1966 στις 18:00 το απόγευμα και στο κανάλι 5, ο περιορισμένος αριθμός Ελλήνων που διέθετε τηλεοπτικό δέκτη παρακολουθεί την πρώτη παρουσιάστρια της τηλεόρασης, στο κρατικό κανάλι, κα Ελένη Κυπραίου να εκφωνεί το πρόγραμμα του Εθνικού Ιδρύματος Ραδιοφωνίας. Οι Έλληνες, ενθουσιασμένοι που παρακολουθούσαν τις πρώτες εικόνες. Όμως, γρήγορα απογοητεύονται, διότι το μέσο αυτό εκμεταλλεύτηκαν μετά από λίγο καιρό οι συμφεροντολόγοι , η επταετής δικτατορία και «το σύστημα». Ακόμη και μετά τη λογοκρισία από τη δικτατορία, το μέσο συνεχίζει να εκλείπει σε αντικειμενικότητα, εγκυρότητα και ποιότητα.
ΤΟ ΚΡΑΤΙΚΟ ΜΟΝΟΠΩΛΙΟ ΚΑΙ «Η ΠΑΝΤΟΔΥΝΑΜΙΑ ΤΩΝ ΙΔΙΩΤΩΝ»
Η Τηλεόραση στην Ελλάδα ήταν καθαρά κρατική από την πρώτη μέρα της λειτουργίας της. Η ΕΡΤ αποτέλεσε μονοπώλιο μέχρι το 1989. Το Νοέμβριο εκείνου του χρόνου κάνει την εμφάνισή του ο πρώτος ιδιωτικός τηλεοπτικός σταθμός με την επωνυμία “MEGA CHANNEL”. Είχε ψηφιστεί νόμος που έδινε τη δυνατότητα, για τη δημιουργία ιδιωτικών τηλεοπτικών σταθμών. Η Ελλάδα, ενθουσιασμένη, που ξέφυγε από την κρατική ισχύ αποφάσισε να αφεθεί στα ιδιωτικά ραδιοτηλεοπτικά δίκτυα και να εισπνεύσει τον αέρα ελευθερίας.
Η αδειοδότηση αυτών των σταθμών αποτέλεσε σημαντικό ζήτημα μέχρι και το 2018 οπότε και δόθηκαν, από το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης, οι πολυπόθητες άδειες που εκκρεμούσαν από το 2002. Αυτήν όμως την εποχή παρατηρείται και μια αύξηση στον αριθμό των τηλεοπτικών σταθμών, οι οποίοι εξέπεμπαν χωρίς άδεια 24ωρο πρόγραμμα. Ο εξευτελισμός της χώρας γι’ αυτό το θέμα ήταν μεγάλος, στα διεθνή -αδειοδοτημένα- μέσα ενημέρωσης.
Η ΕΥΤΕΛΕΙΑ
Τα τηλεοπτικά κανάλια, λοιπόν, οδηγούνται σε ένα σκοτεινό δωμάτιο με πολλά χρήματα και ανύπαρκτη ποιότητα. Η Παρακμή έχει ήδη χτυπήσει την πόρτα. Τα προγράμματα που κοστίζουν λίγα αλλά φέρνουν πολλά έχουν κάνει την εμφάνισή τους. Reality Show, τυχερά παιχνίδια – απάτη, εκπομπές που εκμεταλλεύονται την ανθρώπινη ψυχή, ενημερωτικές εκπομπές με θέματα για τη showbiz και δελτία ειδήσεων ή αλλιώς τηλεκαβγάδες καλύπτονται κάτω από μία μεγάλη «ΚΙΤΡΙΝΗ» ομπρέλα. Η Διαφήμιση εισβάλλει και στα δελτία ειδήσεων. Η τηλεθέαση των προγραμμάτων αυτών «χτυπάει κόκκινο», όλοι διψάνε για κίτρινη ζώνη. Ακόμη και η κρατική ΕΡΤ προσπαθεί να μιμηθεί την ιδιωτική τηλεόραση. Η ελευθερία, που αποτέλεσε λάβαρο για τα ιδιωτικά μέσα βλέπουμε να αντικαθίσταται από δύο λέξεις «ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ». Η Ψυχαγωγία ανύπαρκτη, η ενημέρωση χειραγωγείται (σε δημοσία και ιδιωτικά κανάλια) αλλά και κάθε προσπάθεια για αδειοδότηση των ιδιωτικών σταθμών και για εξυγίανση των δημόσιων πέφτει στο κενό. Δυστυχώς, η κατάσταση δεν ανατρέπεται εύκολα. Η αναστολή λειτουργίας μεγάλων σταθμών έχει αρχίσει. Στην πραγματικότητα, τα κανάλια δεν μπορούν να σωθούν , οδηγούνται στην κατάρρευση. Το φαινόμενο αυτό επιβεβαιώνει ότι η αγορά δεν αντέχει τόσους σταθμούς. Ο αριθμός ανέρχεται σε 150 για τα τηλεοπτικά δίκτυα και σε 800 για τα ραδιοφωνικά (στοιχεία Ε.Σ.Ρ.). Μια χώρα 10.000.000 ανθρώπων, πώς να σηκώσει ένα τέτοιο βάρος;
Η ΚΡΙΣΗ
Η Κρίση στην Ελλάδα επηρέασε τα κανάλια τόσο σε επίπεδο οικονομίας, όσο και σε επίπεδο ποιότητας. Οι μεγάλες παραγωγές σταματούν και αρχίζει η αγορά έτοιμου ξένου προγράμματος. Τούρκικες σειρές, ξένες εκπομπές και χρηματοδοτούμενα από άλλες χώρες reality show έρχονται στη χώρα. Η ΕΡΤ σταματά την επένδυση στη μυθοπλασία και αρχίζει και γι΄αυτήν η περίοδος της νάρκης. Οι τηλεθεατές απογοητευμένοι, αρχίζουν ο ένας μετά τον άλλον να κλείνουν τους τηλεοπτικούς τους δέκτες. Γυρίζουν την πλάτη τους σε αυτό το μαύρο κουτί που αποτέλεσε καθημερινή συνήθεια για όλους. Η Τηλεόραση περνά πια σε δεύτερη μοίρα. Την αντικαθιστά η συνδρομητική και το διαδίκτυο, κανείς δεν εμπιστεύεται την ενημέρωσή του στην τηλεόραση. Όλοι οι τηλεθεατές περνούν σταδιακά σε μία φάση «αποτοξίνωσης», μόνο λίγες ώρες αποτελούν πια ποιοτικό πρόγραμμα με παιδευτικό χαρακτήρα. Η εποχή της χρυσής ευκαιρίας πέρασε. Οι θυσίες στο βωμό για την τηλεθέαση σταματούν. Η τηλεόραση είναι πλέον ένας επαίτης της τηλεθέασης. Τα κανάλια προβάλουν ό,τι πιο ανώφελο και κίτρινο για να προσελκύσουν τηλεθεατές. Μα, και αυτές οι προσπάθειες δεν αποδίδουν.
ΕΥΘΥΝΗ
Όλοι ευθυνόμαστε για την κατάσταση αυτή. Οι αρμόδιοι, το σύστημα και οι τηλεθεατές. Οι δύο πρώτοι διότι δεν άφησαν να λειτουργήσουν ελεύθερα τα μέσα ενημέρωσης και οι τηλεθεατές διότι δεν αντιμετωπίσαμε κριτικά την τηλεόραση. Αφεθήκαμε στην «παντοδυναμία» της και αποδεχθήκαμε ό,τι αυτή μας έδινε. ΧΩΡΙΣ ΣΚΕΨΗ. Επομένως ήταν πολύ εύκολο να οδηγηθούμε σε αυτήν την κατάσταση. Αυτό που πρέπει όλοι μας να κάνουμε είναι, να επιλέγουμε συνειδητά και να κρίνουμε το προϊόν. Η πολιτεία να καταστήσει το Ε.Σ.Ρ. μια ανεξάρτητη αρχή με υποδομές και κύρος και οι σταθμοί να υπακούουν και να συμμορφώνονται με τις αποφάσεις του.Ας διαμαρτυρηθούμε με τον τρόπο μας ως τηλεθεατές για την έλλειψη ποιότητας. Η τεχνολογία δίνει πλέον πολλές δυνατότητες. Θα είμαστε αδικαιολόγητοι αν δεν προχωρήσουμε σε τέτοιου είδους ενέργειες. Το κλείσιμο της τηλεόρασης δεν είναι μονόδρομος. Αλλά μονόδρομος είναι να προσπαθήσουμε, να βελτιώσουμε την τηλεόραση και κατ’ επέκταση όλα τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης. Ο άνθρωπος έχει πολλές δυνατότητες.
ΑΝΑΚΑΜΨΗ;
Τέλος το ερώτημα για ανάκαμψη θα ΄λεγε κανείς πως είναι επίκαιρο. Οι απαντήσεις στέλνουν μηνύματα αισιοδοξίας. ΝΑΙ, δεν μπορεί να αντέξει άλλο αυτή η κατάσταση. Φτάσαμε στον πάτο και πρέπει να αρχίσουμε να ανεβαίνουμε. Αλλά αυτό δεν μπορεί να γίνει με βιαστικές κινήσεις. Χρειάζεται μελέτη και κυρίως πολιτική βούληση. Eίναι διατεθειμένοι οι πολιτικοί να αφήσουν δημόσια και ιδιωτικά μέσα να λειτουργήσουν ελεύθερα, ή πρέπει να τα συνδέει ακόμη ο ομφάλιος λώρος με τη συστημική οικογένεια; Τα περισσότερα ελληνικά ραδιοτηλεοπτικά δίκτυα είναι άνω των 30 και πρέπει να απογαλακτιστούν. ΟΛΑ ΤΑ ΜΕΣΑ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ. Αυτό επιθυμούμε σαν τηλεθεατές.
Απόστολος Σαμιώτης.
Φοιτητής Φιλολογίας Α.Π.Θ.