*Του Απόστολου Γούλα
Ο τουρισμός είναι μια από τις ισχυρότερες οικονομικές δραστηριότητες παγκοσμίως, η οποία τα τελευταία χρόνια της παγκόσμιας οικονομικής ύφεσης διατηρεί ανοδική τάση.
Ο τουρισμός, συνεχίζει λοιπόν, στα χρόνια της κρίσης να δημιουργεί εισόδημα, να δημιουργεί νέες θέσεις εργασίας, να διατηρεί τις υπάρχουσες θέσεις εργασίας, να δημιουργεί και να προσελκύει νέες επενδύσεις, να δημιουργεί νέες τάσεις, να στηρίζει τις τοπικές κοινωνίες και οικονομίες. Πολλοί ακαδημαϊκοί, ερευνητές και επιχειρηματίες, με βάση όσα αναφέρθηκαν πιο πάνω, έχουν χαρακτηρίσει τον τουρισμό ως ένα παγκόσμιο φαινόμενο, με οικονομικές, κοινωνικές, πολιτικές και περιβαλλοντικές προεκτάσεις. Εξάλλου, το φαινόμενο του τουρισμού δεν είναι σύγχρονο καθώς έχει εντοπιστεί σε όλες τις ιστορικές περιόδους του ανθρώπου. Ωστόσο, είναι γεγονός ότι μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο σημειώνεται μια ραγδαία αύξηση, αποτέλεσμα κυρίως της δημιουργίας και βελτίωσης των μέσων συγκοινωνίας, της ανάπτυξης των μέσων επικοινωνίας, της ανόδου των ατομικών και οικογενειακών εισοδημάτων, την άνοδο του πολιτιστικού επιπέδου, την αύξηση του ελεύθερου χρόνου.
Στην Ευρώπη, σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού, απασχολούνται περίπου 9,7 εκατομμύρια εργαζόμενοι στις επιχειρήσεις του τουριστικού κλάδου. Πρέπει να τονιστεί ότι οι περισσότερες από αυτές τις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον τουριστικό κλάδο, είναι μικρού και μεσαίου μεγέθους επιχειρήσεις. Επιπλέον, η ευρωπαϊκή πραγματικότητα για τον τουρισμό είναι ένα ολοκληρωμένο πακέτο υπηρεσιών συνδυάζοντας τον πολιτισμό, την κουλτούρα, την ιστορία, το φυσικό περιβάλλον, τη γαστρονομία, τα τοπικά προϊόντα, τον αγροτουρισμό, τον αθλητικό τουρισμό, τον περιπατητικό τουρισμό. Όλα τα παραπάνω αποτελούν και για τη χώρα μας ισχυρά πλεονεκτήματα τα οποία δυνητικά θα μπορούσαν να την τοποθετήσουν στους σημαντικότερους τουριστικούς προορισμούς παγκοσμίως. Για την Ελλάδα η εκτεταμένη ακτογραμμή καθώς επίσης και τα πολλά νησιά, η πλούσια πολιτιστική κληρονομιά, η μοναδική βιοποικιλότητα, η τοπική γαστρονομία αλλά και το φυσικό περιβάλλον, αποτελούν ισχυρά πλεονεκτήματα. Ωστόσο, το Ελληνικό τουριστικό προϊόν, παραμένει ακόμα και σήμερα, βασισμένο στο μοντέλο ‘θάλασσα, αμμουδιά, ήλιος’. Το συγκεκριμένο μοντέλο, μπορεί να λειτούργησε θετικά για τη χώρα μας και τις τοπικές κοινωνίες, στις δεκαετίες που πέρασαν, ωστόσο για τη σημερινή εποχή της παγκοσμιοποιημένης οικονομίας και κοινωνίας, το συγκεκριμένο μοντέλο κρίνεται ως μη κατάλληλο. Το μοντέλο ‘θάλασσα, αμμουδιά, ήλιος’ δημιουργεί ένα τουριστικό προϊόν καθαρά εποχικό, με περιορισμένη τουριστική περίοδο, η οποία ουσιαστικά έχει ημερομηνία έναρξης και ημερομηνίας λήξης. Επιπλέον, σύμφωνα με το Ίδρυμα Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών, το ελληνικό τουριστικό προϊόν χαρακτηρίζεται από έλλειψη διαφοροποίησης από τον ανταγωνισμό, ενώ παραμένει σημαντικά εξαρτημένο από τους touroperators, προσελκύοντας περιηγητές των οποίων η μέση κατά κεφαλήν δαπάνη είναι χαμηλή και συνεχώς φθίνουσα.
Κρίνεται λοιπόν επιτακτικό για τις κοινωνίες να επαναπροσδιορίσουν το τουριστικό τους μοντέλο και να δημιουργήσουν ένα σύγχρονο τουριστικό προϊόν, ικανό να σταθεί ανταγωνιστικά στην παγκόσμια αγορά. Ακόμη, η διαφοροποίηση του τουριστικού προϊόντος από το υπάρχον μοντέλο θα πρέπει να επιδιώκει επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου καθώς επίσης και περαιτέρω ανάπτυξη και υποστήριξη άλλων μορφών θεματικού τουρισμού. Ο τουρισμός επίσκεψης πόλεων (citybreak), ο ιατρικός τουρισμός, ο θρησκευτικός τουρισμός, ο συνεδριακός τουρισμός, ο αγροτουρισμός, ο οικοτουρισμός, ο γαστρονομικός τουρισμός είναι μερικές από τις επιλογές που μπορούν να γίνουν και να δημιουργηθεί ο νέος στρατηγικός σχεδιασμός με βάση αυτές τις επιλογές. Καλούνται λοιπόν οι ίδιες οι τοπικές κοινωνίες πολλές φορές να επαναπροσδιορίσουν τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουν τον σύγχρονο τουρίστα, λαμβάνοντας υπόψη ότι οι εποχές έχουν αλλάξει και ο ήλιος με τη θάλασσα δεν επαρκούν για να προσελκύσεις επισκέψεις. Η δημιουργία ενός πακέτου τουριστικών επιλογών, τα οποία θα μπορούν να λειτουργούν συνδυαστικά είναι η καταλληλότερη επιλογή.Με αυτό τον τρόπο οι επιλογές για τους δυνητικούς τουρίστες αυξάνονται και κατ επέκταση αυξάνονται οι μέρες διαμονής στην περιοχή που είναι και το επιθυμητό.
*Ο Απόστολος Γούλας είναι οικονομολόγος MSc, υπ. διδάκτορας Αγροτικής Οικονομίας, Ανάπτυξης και Πολιτικής, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας