Τα πολιτικά “τζάκια” της επαρχίας Φαρσάλων

Στα Φάρσαλα μέχρι το 1967 (δικτατορία) δέσποζαν δύο πολιτικές οικογένειες. Επρόκειτο για τα δύο πολιτικά “τζάκια” της πόλης και επαρχίας Φαρσάλων: οι οικογένειες Κυρώζη και Ριζιώτη.

Η οικογένεια Κυρώζη είναι αρβανίτικης καταγωγής και επώνυμοι εκπρόσωποί της υπήρξαν οι εξής:

1. Ιωάννης Αλεξ. Κυρώζης

Γεννήθηκε το 1832 στο Χόρμοβο της Βορείου Ηπείρου, κι εγκαταστάθηκε με τον πατέρα του στη Λαμία το 1835. Αργότερα έγινε δήμαρχος Λαμίας. Στη θεσσαλική επανάσταση του 1878 εξόπλισε με δικές του δαπάνες αντάρτικο σώμα. Πέθανε το 1900, στα Φάρσαλα, όπου είχε ήδη εγκατασταθεί.

2. Αλέξανδρος Ιωαν. Κυρώζης

Γεννήθηκε το 1860 στη Λαμία και μετέσχε στη θεσσαλική επανάσταση του 1878, στο αντάρτικο σώμα του Δημ. Σούτσου. Το 1881, με την προσάρτηση της Θεσσαλίας, εγκαταστάθηκε στα Φάρσαλα, καθώς ο πατέρας του είχε αγοράσει το τσιφλίκι – κτήμα του “Κουτσιλί” σημερινός οικισμός Άγιος Αντώνιος. Εκλέχθηκε, επανειλημμένως δήμαρχος Φαρσάλων (το 1910 κτίσθηκε επί θητείας του η δεξαμενή στο Βαρούσι). Εκλέχθηκε, επίσης βουλευτής πριν το 1915. Πέθανε το 1923 στα Φάρσαλα. Παντρεμένος με την Ευφροσύνη Γραψίτη, απέκτησε τέσσερα τέκνα: Ιωάννης (1898 – 1976 δικηγόρος, Ανδρέας (1900-1983) φαρμακοποιός, Γεώργιος (1904-1980) τραπεζοϋπάλληλος και Τασία (1915-;).

3. Ιωάννης Αλέξ. Κυρώζης (1898-1976)

Τελείωσε το Σχολαρχείο Φαρσάλων και το Γυμνάσιο Λαμίας. Πτυχιούχος της Νομικής Σχολής Αθηνών. Δικηγόρευσε στην Αθήνα, στα Ανώτατα Δικαστήρια (Συμβούλιο Επικρατείας και Άρειος Πάγος). Πολιτεύτηκε, για πρώτη φορά το 1926, με το Λαϊκό Κόμμα, της Δεξιάς, αλλά δεν εξελέγη. Πρωτοεξελέγη το 1928 βουλευτής, με τοπικό αντίπαλο τον φιλελεύθερο βενιζελικό γιατρό Μιλτιάδη Δεληγιάννη. Το 1946-1947, περίοδος εμφυλίου πολέμου, διετέλεσε υπουργός Εσωτερικών στην κυβέρνηση Ντίνου Τσαλδάρη. Μεταπολεμικώς ανήκε στον “Ελληνικό Συναγερμό” του Αλ. Παπάγου και αντίπαλός του, στο Νομό Λάρισας, ήταν εσωκομματικώς, ο Τάκης Ροδόπουλος, κατοπινός πρόεδρος της Βουλής (ΕΡΕ). Με την άνοδο του Κωνσταντίνου Καραμανλή στην ηγεσία της δεξιάς (ΕΡΕ) αποχώρησε και εντάχθηκε στο Κέντρο.

Εκλέχθηκε έξι φορές βουλευτής, δηλαδή στα έτη 1928, 1933, 1946, 1950, 1951 και 1961. Πέθανε άγαμος την άνοιξη του 1976.

Ο Ιωάννης Κυρώζης υπήρξε μεγάλη δικηγορική “πένα”, γνώστης της Ελληνικής Παιδείας, πολύ μορφωμένος και αμίμητος είρων. Μιλούσε την ντόπια φαρσαλινή γλώσσα, ακόμα και όταν συναναστρεφόταν ευπατρίδες της κλειστής “Αθηναϊκής Λέσχης”, στην Αθήνα. Έχαιρε μεγάλης φήμης για το ήθος και την σοφία του. Στεφάνωσε τον παγκοσμίου φήμης βυζαντινολόγο καθηγητή Νίκο Βέη και αρεσκόταν να συζητάει για την αρχαία και τη νέα ελληνική λογοτεχνία. Τα δύο γνωστά προσωνύμια, δηλαδή παρατσούκλια του ήταν: Μπάρμπα Γιάννης και Κυρωζόγιαννος.

4. Γεώργιος Αλεξ. Κυρώζης (1904-1980).

Τραπεζοϋπάλληλος, αδελφός του Ιωάννη Κυρώζη.

Υποψήφιος δήμαρχος Φαρσάλων στις εκλογές της 7/2/1965, ηγούμενος κεντροδεξιού συνδυασμού, με υποψήφιο αντιδήμαρχο τον Γεώργιο Ιωάν. Εξαρχο. Παρά την σχετική πλειοψηφία στις εκλογές αυτές, δεν εξελέγη δήμαρχος, διότι η δεξιά υπό τον Κων/νο Σίμο υπερψήφισε τον κεντροαριστερό συνδυασμό του Ιάσονα Ριζιώτη και Στέργιου Αναγνωστόπουλου (λευκό είχε ρίξει ο Πέτρος Τσιτσιλώνης) στο πλαίσιο της έμμεσης εκλογής, μέσα από το Δημοτικό Συμβούλιο.

5. Δημήτριος Ανδρ. Κυρώζης

Γεννήθηκε το 1935. Εγκατεστημένος στην Αθήνα, φαρμακοποιός. Πολιτεύτηκε στις βουλευτικές εκλογές των ετών 1974 και 1977 στα Φάρσαλα, υπό την Ε.Κ.-Ν.Δ. και το ΚΟΔΗΣΟ και αργότερα προσχώρησε στη Ν.Δ. Δεν εξελέγη.

Σημειωτέον ότι τα κυρωζέικα σπίτια στα Φάρσαλα βρίσκονταν στην οδό 28ης Οκτωβρίου, στο κέντρο της πόλης.

Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΡΙΖΙΩΤΗ

Η οικογένεια Ριζιώτη έλκει την καταγωγή της από τη Γούρα της Οθρυος και πιθανώς, το αρχικό όνομά της ήταν Βησσαρόπουλος. Μετοίκησαν στον οικισμό Ρίζι (εξ ου και ο Ριζιώτης) και μετά στα Φάρσαλα.

1. Αλκιβιάδης Γ. Ριζιώτης (1883-1953)

Γεννήθηκε στα Φάρσαλα από πατέρα γεωργό. Πτυχιούχος της Ιατρικής Σχολής Αθηνών το 1905. Στα έτη 1909-1911 μετεκπαιδεύτηκε στο Παρίσι. Από το 1912 έζησε στα Φάρσαλα ως γιατρός. Κοινοτικός σύμβουλος το 1914 κι αργότερα πρόεδρος της Κοινότητας Φαρσάλων. Το 1932 εκλέχτηκε βουλευτής με το Αγροτικό κόμμα, Κεντρώο βενιζελογενές, του Αλ. Μυλωνά. Σημειωτέον ότι ο Αλκιβιάδης Ριζιώτης ήταν μέχρι το 1932 δεξιός και μάλιστα του κόμματος των ελευθεροφρόνων του Ιω. Μεταξά. Το 1916 επί Εθνικού Διχασμού, υπήρξε πρόεδρος των Παρακρατικών, Μεταξικών “επίστρατων” δηλαδή Βασιλικών. Το 1917 με την επικράτηση του Ελευθέριου Βενιζέλου (κράτος της “Άμυνας”) εγκαταστάθηκαν στα Φάρσαλα, τμήματα της Ανταντ, δηλαδή Αγγλογάλλοι και ο Αλκιβιάδης Ριζιώτης εξορίστηκε στην Καλλονή Λέσβου. Εκεί έμενε στο ίδιο αντίσκηνο με τον τότε πρωτοσύγκελο Κορυτσάς Αθηναγόρα, τον κατοπινό οικουμενικό Πατριάρχη.

Σύζυγός του ήταν η Φαρσαλινή Βασιλική Ζαχ. Μπουλασίκη (γεν. το 1899) αδελφή του κατοπινού κοινοτάρχη Φαρσάλων Δημ. Ζ. Μπουλασίκη στα έτη (1934-1936). Τέκνα του Αλκιβιάδη Ριζιώτη ήταν: Η Ευριδίκη σύζυγος του γιατρού και κατοπινού κοινοτάρχη Φαρσάλων (1951-1952), Κων/νου Μπούρα και ο Ιάσων Ριζιώτης δικηγόρος, βουλευτής και δήμαρχος Φαρσάλων.

2. Ιάσων Αλκιβ. Ριζιώτης (1918-1970)

Φαρσαλινός δικηγόρος, επί Κατοχής ήταν στο ΕΑΜ. Το 1952 εκλέχτηκε βουλευτής με την ΕΠΕΚ του Νικ. Πλαστήρα. Δήμαρχος Φαρσάλων το 1965, επικεφαλής Κεντροαριστερού σχήματος (έμμεση εκλογή από το Δημοτικό Συμβούλιο). Επαύθη από την Δικτατορία το 1967. Σύζυγός του η εκ Κωνσταντινουπόλεως Ευαγγελία Κ. Τζωρτζιάνη και τέκνο του ο Αλκιβιάδης (γεν. το 1959).

Τα Ριζιωτέικα σπίτια, στα Φάρσαλα, βρίσκονταν στην οδό Αθηνάς (πίσω από το Δημαρχείο Φαρσάλων).

ΚΑΙ ΑΛΛΟΙ ΑΡΧΟΝΤΕΣ

Αξίζει να σημειωθεί ότι ο προπολεμικός τοπικός βουλευτής των Φιλελευθέρων, γιατρός Μιλτιάδης Δεληγιάννης (γεν. το 1876 στη Σκληνιάσα Τρικάλων και εγκατασταθείς το 1882 στα Φάρσαλα) γαμπρός του Φαρσαλινού μεγαλοκτηματία Ταξιάρχη Μπουλασίκη, στην κόρη του, δεν απετέλεσε τοπικό πολιτικό “τζάκι”. Το ίδιο και ο τοπικός δικηγόρος Ντίνος Νούσιας, βουλευτής το 1915, στη λεγόμενη “Διπλή Βουλή”, καθώς και ο τοπικός γιατρός Δημ. Κουτσουμπλής, βουλευτής το 1887.

Σημειωτέον ότι φέρονται ως διατελέσαντες βουλευτές της επαρχίας Φαρσάλων, από το 1881 κι οι εξής: Ζαρίμπας, Βασ. Χατζηαγγελάκης, Χριστοδ. Στεριάδης, Ιωσ. Γρηγοριάδης και Νικ. Πλατσής. Πρόκειται για πρόσωπα που κατάγονταν από την επαρχία Δομοκού και είχαν πολιτευθεί στο πλαίσιο της ενιαίας, τότε, επαρχίας Φαρσάλων και Δομοκού, η οποία είχε συσταθεί με το από 21/3/1882 Βασιλικό Διάταγμα, δηλαδή λίγους μήνες μετά τη θεσσαλική απελευθέρωση από τους Τούρκους (προσάρτηση).

 Αχ. Μπακαλέξη (Γραφείο “Ε”) 

* Τα στοιχεία αντλήθηκαν από το αρχείο του αείμνηστου δικηγόρου και πρώην δημάρχου Φαρσάλων Λάκη Βαϊρακλιώτη