«Είναι τραγική η έκθεση Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους. Με τέτοια έκθεση που λέει «δεν ξέρω, δεν μπορώ να το αξιολογήσω, δεν ξέρω πόσο θα κοστίσει και τι χρήματα χρειάζονται» δεν κάνουμε τίποτε παραπάνω από διακηρύξεις καλών προθέσεων. Αν είναι να ψηφίσουμε έναν νόμο που να λέει ότι επιθυμούμε το Σύστημα Υγείας να αποκτήσει τις προδιαγραφές του σουηδικού μοντέλου μέσα στα επόμενα τρία χρόνια. Αν δεν έχω λεφτά, δεν έχω επιχειρησιακό πλάνο, ψηφίσω δεν ψηφίσω το αποτέλεσμα θα είναι μηδέν. Δεν υπάρχουν λεφτά και όσο δεν υπάρχουν λεφτά, αυτά δεν είναι αριστερές μεταρρυθμίσεις είναι αριστερίστικες δηλώσεις. Γιατί δεν έχουν καμία επαφή με την πραγματικότητα και καμιά πιθανότητα να υλοποιηθούν» τόνισε ο βουλευτής Λάρισας με τη Δημοκρατική Συμπαράταξη, κ. Κώστας Μπαργιώτας, κατά την τοποθέτησή του ως ειδικός αγορητής της Δημοκρατικής Συμπαράταξης στη συζήτηση επί της αρχής στην Επιτροπή Κοινωνικών Υποθέσεων του νομοσχεδίου για την Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας.
Στη συνέχεια, αναφερόμενος στα προβλήματα του Συστήματος Υγείας στη χώρα, επεσήμανε ότι «Είμαστε η χώρα με τις περισσότερες μαγνητικές τομογραφίες ανά χίλιους κατοίκους, τα περισσότερα διαγνωστικά κέντρα, τους περισσότερους καρδιολόγους, καρδιολογικά ιατρεία και καρδιολογικούς υπερήχους και πάει λέγοντας. Τι δεν έχει η χώρα; Σύστημα. Δεν έχει ένα δημόσιο σύστημα που να ρυθμίζει και να βάζει κανόνες και να κατευθύνει τις δημόσιες πληρωμές, αυτά που ελέγχει το δημόσιο, με τρόπο τέτοιο που να βελτιστοποιεί αυτές τις υπηρεσίες για το συμφέρον του ασθενούς. Ούτε του γιατρού, ούτε των συμφερόντων, ούτε κανενός. Αυτό που δεν έχει η χώρα είναι ένα ασθενοκεντρικό σύστημα πρωτοβάθμιας υγείας που να αξιοποιεί τους πόρους του συστήματος και τα λίγα χρήματα που υπάρχουν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο».
Κλείνοντας, τόνισε πως έχουμε δύο δρόμους μπροστά μας, «Ή θα ακολουθήσουμε τις ευρωπαϊκές καλές πρακτικές – με τις οποίες το νομοσχέδιο δεν έχει καμία σχέση – όπως έγινε το 1980 που τότε το ΠΑΣΟΚ εφάρμοσε ότι κυριαρχούσε εκείνη την εποχή στην Ευρώπη και θα βρούμε λεφτά για επενδύσεις- ή θα καταλήξουμε σε αυτό που είναι τα περίφημα veteran hospitals στην Αμερική. Ελεημοσύνη και υποβαθμισμένες υπηρεσίες για τους φτωχούς, δηλαδή. Μπορούμε να διαλέξουμε. Για να οικοδομήσουμε ένα σύγχρονο οικοδόμημα υγείας πρέπει να βρούμε λεφτά. Με 80 εκατ. ευρώ από το ΕΣΠΑ για τρία χρόνια και με ένα Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων καθηλωμένο εδώ και χρόνια στα 6 δις ευρώ, δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα. Για να βρούμε χρήματα, θα πρέπει να γίνουμε ευέλικτοι, να ρίξουμε τις παρωπίδες και τα κομματικά γυαλιά και να αρχίσουμε να αναζητούμε λεφτά και στον ιδιωτικό τομέα, να προσπαθούμε να προσελκύσουμε και ιδιωτικές επενδύσεις. Υπάρχει τρόπος αρκεί να σταματήσουμε να πιστεύουμε ότι το κρατικό είναι δημόσιο».
Ακολουθεί η απομαγνητοφώνηση της ομιλίας του κ. Μπαργιώτα:
Η κυβέρνηση αποφάσισε ότι έτσι, μπορεί σε ένα πενθήμερο να παρέμβει στην καθημερινότητα και νομοθετεί και έχουμε σημαντικότατα νομοσχέδια, αυτό, το νομοσχέδιο για την Παιδεία, αυτό του Υπουργείου Ψηφιακής Πολιτικής για την χειραγώγηση των μέσω ενημέρωσης το οποίο είναι η ίδια προσπάθεια υπό άλλη μορφή. Όλα στριμωγμένα μέσα στο ίδιο πενθήμερο, το νομοσχέδιο για τους ΟΤΑ είναι για παράδειγμα ένα κομπολόι από ρουσφέτια και αναρωτιέται κανείς; Είναι στριμωγμένα μόνο χάριν μιας επικοινωνίας η οποία κάποιοι εκτιμούν θα αφήσει ένα αίσθημα ευφορίας στην κοινή γνώμη πριν αναχωρήσει για τα περίφημα μπάνια του λαού ή απλώς είναι κρυμμένα γιατί είναι λίγο ψευδεπίγραφα, λίγο περίεργα και δεν λένε πάντα το ίδιο.
Το νομοσχέδιο για την Πρωτοβάθμια Υγεία – κάπου άκουσα ότι είναι και μεταρρύθμιση εφάμιλλη των μεταρρυθμίσεων του ΠΑΣΟΚ και του αείμνηστου Γεννηματά, το 1987. Δεν θα πω τίποτα γι’ αυτό, θα το σχολιάσω στη συνέχεια. Έχουμε λοιπόν ένα ακόμα νομοσχέδιο για την Πρωτοβάθμια Υγεία η οποία ρυθμίζεται χρόνια τώρα και διαρκώς είναι αρρύθμιστη. Να πούμε κάτι: έχουμε πρωτοβάθμιες υπηρεσίες υγείας στην Ελλάδα και μάλιστα πολλές. Δεν είναι καν ακριβές ιδιωτικές. Έχουμε πολλές, η πρόσβαση είναι σχετικά εύκολη, δυστυχώς οι ασθενείς αναγκάζονται σε μεγάλο βαθμό, σε όλο και μεγαλύτερο βαθμό να πληρώνουν, αλλά είμαστε η χώρα με τους περισσότερους ειδικούς γιατρούς στην πρωτοβάθμια υγεία στον ιδιωτικό τομέα, είμαστε η χώρα με τους περισσότερους αξονικούς ανά χίλιους κατοίκους, η χώρα με τις περισσότερες μαγνητικές τομογραφίες ανά χίλιους κατοίκους, η χώρα με τα περισσότερα διαγνωστικά κέντρα ανά χίλιους κατοίκους, η χώρα με τους περισσότερους καρδιολόγους, καρδιολογικά ιατρεία και καρδιολογικούς υπέρηχους εγκατεστημένους ανά χίλιους κατοίκους και πάει λέγοντας. Τι δεν έχει η χώρα; Σύστημα. Δεν έχει ένα δημόσιο σύστημα που να ρυθμίζει και να βάζει κανόνες και να κατευθύνει τις δημόσιες πληρωμές, αυτά που ελέγχει το δημόσιο, με τρόπο τέτοιο που να βελτιστοποιεί αυτές τις υπηρεσίες για το συμφέρον του ασθενούς και ούτε του γιατρού, ούτε των συμφερόντων, ούτε κανενός. Αυτό που δεν έχει η χώρα είναι ένα ασθενοκεντρικό σύστημα πρωτοβάθμιας υγείας που να αξιοποιεί τους πόρους του συστήματος και τα λίγα χρήματα που υπάρχουν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Αυτό η χώρα δεν το έχει το ερώτημα είναι αν θα το αποκτήσει στην πορεία.
Σε αντίθεση με το 1985, δεν είμαστε εκεί, τότε που η πόλη που μεγάλωσα είχε 15000 κόσμο, είχε έναν ιδιώτη ιατρό, έναν ανειδίκευτο και έναν δημόσιο ανειδίκευτο. Τώρα έχει 60 εργαζόμενους στο Κέντρο Υγείας με 17 γιατρούς ειδικούς και άλλους τόσους και λίγο παραπάνω στον ιδιωτικό τομέα. Αυτή είναι η πραγματικότητα και είναι η πραγματικότητα που δημιουργήθηκε από συγκεκριμένες πολιτικές που εφαρμόστηκαν στη χώρα, με θετικά και αρνητικά πρόσημα, με λάθη, με καλά και με κακά , τα οποία δεν είναι της στιγμής.
Να μιλήσουμε λίγο για το τι είναι μεταρρύθμιση και για το πώς γίνεται αυτό με ένα παράδειγμα που υπάρχει αναφερόμενοι και λίγο στην ιστορία. Θα αφήσω την δημιουργία των κέντρων υγείας, τη δεκαετία του 90, το χτίσιμο των νοσοκομείων κτλ. Ας μιλήσουμε λίγο για τον ΕΟΠΥΥ γιατί νομίζω είναι μια συσκοτισμένη ιστορία. Να μιλήσουμε για το πώς γίνεται μια μεταρρύθμιση όταν έχεις μια ανάγκη, έχεις κάνει μια μελέτη κι έχεις μια ώριμη πολιτική και την εφαρμόζεις. Ο ΕΟΠΥΥ ήταν μια καίρια μεταρρύθμιση. Νομοθετήθηκε μέσα στην κρίση, σε δυσμενέστατες συνθήκες, από μια κυβέρνηση βαλλόμενη πανταχόθεν τότε, του Γιώργου Παπανδρέου και η λογική της ήταν ο διαχωρισμός της χρηματοδότησης και της παροχής υπηρεσιών από τον ίδιο φορέα όπως γινόταν στην Ελλάδα στο ΙΚΑ και σ‘ άλλα Ταμεία, τα οποία είχαν τα χρήματα και τα ιατρεία και δημιουργούσαν διάφορα προβλήματα. Και η εισαγωγή μιας έννοιας, η οποία έλεγε ότι εγώ ως ΕΟΠΥΥ που έχω τα λεφτά και είμαι ένας δημόσιος οργανισμός, για το συμφέρον των ασθενών και μόνο, αγοράζω υπηρεσίες στην καλύτερη δυνατή τιμή και στην καλύτερη δυνατή σχέση και ποιότητας ,από οπουδήποτε μπορώ να τις βρω συμφέρουσες για τους ασθενείς μου, ανάλογα με τις ανάγκες και τη διαθεσιμότητα.
Τι άλλο έκανε αυτή η πολύ μεγάλη μεταρρύθμιση του ΕΟΠΥΥ την οποία η σημερινή κυβέρνηση όχι απλώς καταψήφισε αλλά λοιδόρησε και ήταν απέναντι; Έκανε για πρώτη φορά στην Ελλάδα κάτι απλό, δημιούργησε ένα καθεστώς ενιαίων παροχών για όλους τους ασφαλισμένους, απελευθέρωσε από ένα σκληρά ιατροκεντρικό σύστημα με πολλούς φραγμούς και πολλούς αποκλεισμούς τους μισούς περίπου ασφαλισμένους της χώρας, κατήργησε επιτέλους μετά από 30 χρόνια το ξεχωριστό, αυτόνομο σύστημα του ΙΚΑ, το οποίο έχει συγκεκριμένα προβλήματα και τα ξέρουμε όλοι και απελευθέρωσε τους ασφαλισμένους του ΟΓΑ από το ιδιότυπο καθεστώς που τους επέτρεπε πρόσβαση στα δημόσια νοσοκομεία και πουθενά αλλού. Δημιούργησε ένα καθεστώς ίσων παροχών, δυστυχώς όμως ακόμη και σήμερα δεν έχει γίνει κατορθωτό να έχουμε και τις ίσες εισφορές και τις ίσες υποχρεώσεις. Με πολλούς τρόπους δεν έχει γίνει αυτό.
Έτσι αυτό ήταν το πρώτο μεγάλο βήμα για την μεταρρύθμιση στην πρωτοβάθμια υγεία. Τι κάνεις; Έχεις έναν καθαρό, δεδομένο χρηματοδότη ο οποίος έχει ότι χρήμα δημόσιο υπάρχει και το διαχειρίζεται διαφανώς και για το συμφέρον των πολλών. Έχεις ένα καθορισμένο αγοραστή ο οποίος ταυτόχρονα αξιολογεί, ρυθμίζει τις δαπάνες του συστήματος, αξιολογεί τις δαπάνες για το καλό των ασθενών, και δεσμεύει μονάδες όχι ανάλογα με ιδεοληπτικές αντιλήψεις, δημόσιου, κρατικού ή ιδιωτικού, αλλά ανάλογα με την αποτελεσματικότητα και τη σχέση κόστους τιμής και αποτελεσματικότητας. Σε αυτά τα πλαίσια ακολούθησε η ίδρυση του ΠΕΔΥ. Όμως δεν έγιναν πολλά πράγματα από αυτά που έπρεπε να γίνουν, γιατί υπήρξε υποχρηματοδότηση που είναι δεδομένη και εξακολουθεί να είναι μεγάλο πρόβλημα για όλες τις προσπάθειες ανεξάρτητα από την πορεία τους και έγιναν και πολλά λάθη και πολλές αστοχίες. Η φιλοσοφία όμως ενός δομημένου συστήματος, το οποίο αξιολογεί, έχει ενιαίους κανόνες, αξιολογεί και αξιοποιεί όλες τις δυνατές πηγές χρηματοδότησης και παροχής υπηρεσιών είναι εδώ και είναι αποτυπωμένο σε αυτή τη μεγάλη μεταρρύθμιση η οποία δυστυχώς έμεινε στη μέση και σήμερα ακυρώνεται στην πράξη.
Σήμερα ερχόμαστε να μιλήσουμε για τον τρόπο που λειτουργεί η πρωτοβάθμια φροντίδα, που είναι τα ιατρεία, ποιος είναι οικογενειακός γιατρός, τι ρόλο έχουν τα κέντρα υγείας, τι ρόλο έχουν τα πολυιατρεία κτλ, ο ν.4238.2014. Είναι ακριβώς το ίδιο πράγμα σε χειρότερα ελληνικά. Μπορεί κάποιος να πάρει τα δύο κείμενα, να τα βάλει δίπλα δίπλα και να διαβάσει. Τι είναι οικογενειακός γιατρός στο ένα τι είναι στο άλλο. Που διαφέρει; Το ένα είναι ότι ο ΕΟΠΥΥ σε αντίθεση με αυτό που περιέγραψα προηγουμένως έχει υποβιβαστεί στο λογιστή της κυβέρνησης. Παίρνει οδηγίες για το ποιον πληρώνει και με ποιον τρόπο και εκτελεί μόνο τις πληρωμές. Ποια είναι η άλλη, σε επίπεδο διακηρύξεων βέβαια, γιατί σε επίπεδο πραγματικότητας απέχει πάρα πολύ, το σύστημα οφείλει να γίνει 100% κρατικό. Ξεχάστε ποιότητα, κόστη, ανταποκρίσεις, στην πραγματικότητα λέει ότι το μεγαλύτερο μέρος της πρωτοβάθμιας υγείας, παρέχεται από ιδιώτες παρόχους, πράγμα που σημαίνει ότι υπάρχουν επενδεδυμένα κεφάλαια και άνθρωποι συνάδελφοί μας γιατροί που εργάζονται και βγάζουν τα προς το ζην και δεν είναι όλοι διεφθαρμένοι, ούτε δημιουργούν προκλητή ζήτηση. Αν θέλουμε να είμαστε ειλικρινείς ανάλογα φαινόμενα διαφθοράς έχει και το δημόσιο σύστημα. Είναι παντού το θέμα της διαφθοράς και της εξυγίανσης.
Αντί το σημαντικό να είναι όχι ποιος παρέχει υπηρεσίες, αλλά τι ποιότητας υπηρεσίες παρέχει και τι πρόσβαση έχει ο ασθενής το σημαντικό για αυτή την κυβέρνηση είναι το ποιος διορίζει. Ποιος ελέγχει και ποιος διοικεί το σύστημα. Ανεξάρτητα από την ποιότητα που την ξέρουμε όλοι και εδώ και εκεί. Δεν θα μπω στη λογική είναι έτσι τα Κέντρα Υγείας. Οι πολίτες γνωρίζουν την ποιότητα που παρέχει το δημόσιο και δυστυχώς είναι κακή. Θα αφήσω τη νοσταλγία για τη δεκαετία του 1980 και μια λογική σοβιετικής ένωσης. Ας υποθέσουμε ότι αυτό το κρατικιστικό, παρωχημένο σύστημα είναι ο δρόμος για να προχωρήσουμε. Είναι αυτό που θα έπρεπε να κάνουμε, κόντρα στις σύγχρονες ευρωπαϊκές πρακτικές. Κόντρα στο γεγονός ότι συστήματα που ήταν εκεί, η Σουηδία για παράδειγμα έχει το 1/3 των δομών της ιδιωτικό και η Αγγλία που επίσης ήταν εκεί το 1980 έχει παραπάνω από το 1/3 των δομών της ιδιωτικό. Οι περισσότερες καινούριες δομές οικογενειακών γιατρών που δημιουργούνται στην Αγγλία είναι ιδιωτικές. Μοχλεύουν ιδιωτικά κεφάλαια. Είναι είτε ΣΔΙΤ είτε συσσωματώσεις, πολυϊατρεία δηλαδή, σαν αυτά που άρχισαν να γίνονται στην Ελλάδα όταν άρχισε να ιδρύεται ο ΕΟΠΥΥ και σταμάτησαν λόγω της εκλογής της συγκεκριμένης κυβέρνησης. Ας υποθέσουμε λοιπόν πως αυτός είναι ο τρόπος, ο κρατικός, του 1980 στην Αγγλία. 40 χρόνια πίσω. Και ας υποθέσουμε ότι εμείς ως ωραίοι Έλληνες πάμε κάνουμε κάτι διαφορετικό. Με τι; Πως;
Είναι τραγική η έκθεση Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους. Γραφειοκρατία έλεγε ο κ.Πολάκης, ουσία λέω εγώ και ουσία που βιάζεται. Γιατί με τέτοια έκθεση ΓΛΚ «δεν ξέρω, δεν μπορώ να το αξιολογήσω, δεν ξέρω πόσο θα κοστίσει, τι χρήματα χρειάζονται», δεν κάνουμε τίποτα κάνουμε διακηρύξεις καλών προθέσεων. Να ψηφίσουμε έναν νόμο που να λέει ότι επιθυμούμε το Σύστημα Υγείας να αποκτήσει τις προδιαγραφές του Σουηδικού μοντέλου μέσα στα επόμενα τρία χρόνια. Αν δεν έχω λεφτά, δεν έχω επιχειρησιακό πλάνο, ψηφίσω δεν ψηφίσω το αποτέλεσμα θα είναι μηδέν. Έτσι κι αλλιώς, είναι γνωστό. Δεν υπάρχουν λεφτά. Όσο δεν υπάρχουν λεφτά δεν είναι αριστερές μεταρρυθμίσεις είναι αριστερίστικες δηλώσεις. Γιατί δεν έχουν καμία επαφή με την πραγματικότητα και καμιά πιθανότητα να υλοποιηθούν.
Ας πάμε λοιπόν στην ουσία. Η δομή, όπως είπα προηγουμένως, που προτείνετε είναι ακριβώς ίδια με το ΠΕΔΥ. Προς τι, η σφαγή και ο αλληλοσπαραγμός; Γιατί δεν αρχίσαμε με έναν ψηφισμένο νόμο, που κακώς ο κ. Βορίδης και ο κ.Γεωργιάδης ως Υπουργοί της ΝΔ δεν άρχισαν να εφαρμόζουν, γιατί και τότε είχε την ίδια «αρρώστια», Προεδρικό Διάταγμα εκεί ΚΥΑ εδώ και χρήματα πουθενά. Γιατί δεν αρχίσαμε τώρα, με τα λίγα λεφτά, με τα πολύ καλύτερα managerial προσόντα του κ.Πολάκη, να προσλαμβάνουμε οικογενειακούς γιατρούς από το 2015 και να βάλουμε και τα ΤΟΜΥ μέσα και να τα κάνουμε και όλα κρατικά τι περιμέναμε; Να ξαναψηφίσουμε το ίδιο πράγμα και μάλιστα αντικαθιστώντας την παρ.5 του αρ.5 του προηγούμενου νόμου που λέει ότι «οικογενειακοί γιατροί γίνονται γενικοί γιατροί παθολόγοι και παιδίατροι» με μια καινούρια ριζοσπαστική διατύπωση που λέει ότι «γενικοί γιατροί γίνονται γενικοί γιατροί, παθολόγοι και παιδιά»; Αυτού του τύπου, αυτού του μεγέθους είναι οι μεταρρυθμίσεις δυστυχώς. Παίζουμε με τις λέξεις.
Έχει δυσμενέστερες συνθήκες για τους γιατρούς. Και για τους γιατρούς που θα ενταχθούν στο πρωτοβάθμιο ως πλήρους και αποκλειστικής, τα χρήματα είναι συγκεκριμένα και λίγα δυστυχώς, δεν μπορεί να δώσει παραπάνω. Και πολύ δυσμενέστερες συνθήκες για τους ειδικούς που θα εμπλακούν ως γιατροί συμβεβλημένοι για δύο λόγους: τα λεφτά είναι λιγότερα και οι προοπτικές είναι αμφίβολες. Του λες θα σε πάρω για 2 χρόνια και μετά θα σε πετάξω έξω. Σε επίπεδο διακηρύξεων τουλάχιστον.
Υπάρχει μια αλλαγή: η ίδρυση των ΤΟΜΥ είναι μια χαρά σε επίπεδο διακηρύξεων. Όμως στην πραγματικότητα τι λέμε; Βρήκαμε λεφτά από το ΕΣΠΑ για να κάνουμε διορισμούς, απορώ γιατί δεν τους διορίζουμε; Από ότι λένε τα στοιχεία 1700 δομές υπάρχουν στο λεκανοπέδιο, οι οποίες είναι υποστελεχωμένες, προβληματικές και δύσκολες. Πέφτουν τα ταβάνια, χαλασμένα τα air conditioner. Γιατί δεν κατευθύνουμε και τις προσλήψεις και τα λεφτά σε αυτές τις υπάρχουσες; Που θα μπουν οι καινούριες ΤΟΜΥ; Που θα στεγαστούν; Με τα μικροέξοδα τα φορτώνουμε στον πάροχο; Δε λέει τίποτα. Το μόνο που ξέρουμε λοιπόν μέχρι σήμερα για τις ΤΟΜΥ είναι ότι ο Υπουργός θα διορίσει 3000 συμβασιούχους επαγγελματίες υγείας. Δε λέω όχι, αλλά που και τι να κάνουν; Ένα φίλος μου που ασχολείται με τη δημιουργία πρωτοβάθμιων δομών σε όλο τον κόσμο, ότι αυτό το project με αυτά τα λεφτά δεν μπορεί να το φτιάξει καμία εταιρεία σε όλο τον κόσμο μέσα σε έξι μήνες. Αυτό σημαίνει ότι θα το φτιάξετε σε 1.5 χρόνο στην καλύτερη, επειδή είναι ο κ.Πολάκης πολύ καλός στο management και μετά θα τελειώσει η χρηματοδότηση και θα γίνει ότι έγινε με τις δομές «βοήθεια στο σπίτι», που όταν άρχισε να «ρολάρει» το σύστημα σταμάτησε η χρηματοδότηση και άρχισε να λειτουργεί περισσότερα προβλήματα από όσα έλυνε.
Έχω μια απορία, όταν δημιουργήθηκαν τα Κέντρα Υγείας επί ΠΑΣΟΚ, υπήρξαν ακόμη και διδακτορικές διατριβές για τη χωροταξική κατανομή, για τον τρόπο που θα αναλυθούν, για τον τρόπο που θα δημιουργηθούν. Εδώ ακούμε θα δημιουργηθούν 245 ΤΟΜΥ σε 75 αστικά κέντρα. Για ποιο λόγο; Ξέρουμε όλοι ότι υπάρχει υπερσυσσώρευση γιατρών και δομών στα αστικά κέντρα. Ξέρουμε όλοι ότι οι ορεινές και ημιορεινές περιοχές και τα νησιά, έχουν τεράστια προβλήματα στρεβλής ανάπτυξης και ελλείψεων σε βασικές ειδικότητες. Γιατί δεν πάμε να κάνουμε ΤΟΜΥ στην Κάσο που δεν έχει παιδίατρο και παθολόγο, και πάμε να κάνουμε στην Κυψέλη που έχει χιλιάδες. Η εξήγηση που εγώ αντιλαμβάνομαι είναι ότι εδώ είναι το δυναμικό που θέλουμε να προσλάβουμε και δεν θέλουμε να χαλάσουμε. Να ακούσω χωροταξία να ακούσω αλγόριθμο που δεν είδα πουθενά.
Το ερώτημα είναι πως θα μπορέσεις σήμερα να προσφέρεις στους φτωχούς, στους ανθρώπους που δεν έχουνε πρόσβαση, ευρωπαϊκές συνθήκες νοσηλείας και υγείας. Όχι μια καλύβα η οποία είναι δικαιωμένη γιατί είναι δημόσια. Για να μην παρεξηγηθώ και να κλείσω γιατί έχω ξεπεράσει το χρόνο κατά πολύ.
Το σύστημα βρίσκεται σε κρίσιμο σημείο. Βρισκόταν πριν αναλάβετε την κυβέρνηση και εξακολουθεί να βρίσκεται. Έχει δύο δρόμους κατά την άποψή μου: ή θα ακολουθήσει τις ευρωπαϊκές καλές πρακτικές με τις οποίες το νομοσχέδιο δεν έχει καμία σχέση, όπως έγινε το 1980 που έφερε τότε το ΠΑΣΟΚ αυτά που εφαρμοζόταν στην Ευρώπη. Έκτοτε τα ευρωπαϊκά συστήματα έχουν αλλάξει τριάντα φορές και εδώ έχουμε κάνει ένα τοτέμ που λέει «άστο έτσι όπως ήταν». Οπότε ή θα ακολουθήσει τις ευρωπαϊκές πρακτικές και θα βρει και λεφτά για επενδύσεις ή θα καταλήξει σε αυτό που είναι τα περίφημα veteran hospitals στην Αμερική. Ελεημοσύνη δηλαδή για τους φτωχούς και υποβαθμισμένες υπηρεσίες για αυτούς που δεν έχουν «στον ήλιο μοίρα». Μπορούμε να διαλέξουμε. Για να οικοδομήσουμε ένα σύγχρονο οικοδόμημα υγείας πρέπει να βρούμε λεφτά. Με 80εκ.€ από το ΕΣΠΑ για τρία χρόνια και με ένα ΠΔΕ καθηλωμένο εδώ και χρόνια στα 6δις€ , δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα. Για να βρούμε χρήματα, θα πρέπει να γίνουμε ευέλικτοι, να ρίξουμε τις παρωπίδες και τα κομματικά γυαλιά και να αρχίσουμε να αναζητούμε λεφτά και στον ιδιωτικό τομέα, να προσπαθούμε να προσελκύσουμε και ιδιωτικές επενδύσεις, αλλά θα πρέπει να «κόψουμε το σβέρκο μας» να βρούμε χρήματα, για να εκσυγχρονίσουμε τα κέντρα υγείας και τα νοσοκομεία. Υπάρχει τρόπος αρκεί να πάψουμε να πιστέψουμε ότι το κρατικό είναι δημόσιο.
«Επενδύοντας στην υγεία: για ένα ποιοτικό και αναπτυξιακό άλμα στη δημόσια υγεία»
Η ορθή χωροταξική κατανομή των υπηρεσιών είναι κομβικό στοιχείο για την επιτυχή λειτουργία ενός συστήματος υγείας. Η τωρινή κατανομή των νοσοκομείων στο Λεκανοπέδιο Αττικής είναι άκρως προβληματική. Το 60-70% των κλινών είναι συγκεντρωμένα στον άξονα Βασιλίσσης Σοφίας – Μεσογείων, όπου συνωστίζονται 15 δημόσια ιδρύματα, μια δεκάδα ιδιωτικών και πλήθος διαγνωστικών κέντρων. Παράλληλα, η δυτική Αττική είχε και έχει έλλειμμα, ενώ η ανατολική Αττική δεν έχει καμία δευτεροβάθμια δημόσια δομή. Σε σχέση με τη δομή, πολλά νοσοκομεία είναι υπερβολικά μεγάλα, ενώ άλλα υπερβολικά μικρά. Σχεδόν κανένα δεν είναι εξειδικευμένο, πλην των μαιευτηρίων και των παιδιατρικών που βρίσκονται στο ίδιο οικοδομικό τετράγωνο. Η δε παλαιότητα των κτηριακών υποδομών επιτείνει το πρόβλημα. Ελάχιστες παρεμβάσεις έχουν γίνει τόσο σε κτήρια όσο και σε εξοπλισμούς που βρίσκονται σε κατάσταση «end of life» (εκτός ωφέλιμου χρόνου ζωής) και «end of service», δηλαδή έχουν τεθεί εκτός παραγωγής και σπανίζουν τα ανταλλακτικά τους στη διεθνή αγορά.
Η ανακαίνιση κτηρίων είναι ακριβή και υπολείπεται σε αποτελεσματικότητα. Εξάλλου, τα περισσότερα από τα υφιστάμενα κτήρια δεν μπορούν να ανακαινισθούν σύμφωνα με τις σύγχρονες προδιαγραφές λειτουργικότητας, πυρασφάλειας και στατικότητας. Είναι, κατά συνέπεια, αναγκαίος ο προγραμματισμός ανέγερσης και λειτουργίας νέων νοσοκομείων στο λεκανοπέδιο, εκτός κέντρου, στις ζώνες όπου υπάρχει ζήτηση (νέες οικιστικές ζώνες) και ευκολία στην πρόσβαση. Τρία ή τέσσερα νέα νοσοκομεία, 350-400 κλινών μπορούν να αποκαταστήσουν τις χωροταξικές ανισορροπίες και να συμβάλουν στην επιβίωση του ΕΣΥ. Η ανάπτυξη τριών μεγάλων νοσοκομείων στον περιφερειακό δακτύλιο της Θεσσαλονίκης είναι καλό παράδειγμα.
Με κουτσουρεμένους προϋπολογισμούς η κυβέρνηση δεν μπορεί να συντηρήσει το ΕΣΥ στο μέγεθος και τον κατακερματισμό το σημερινό. Πολλώ δε μάλλον να δημιουργήσει, όπως διατείνεται, μια αμιγώς κρατική πρωτοβάθμια φροντίδα, απροσδιορίστου κόστους και αριθμού διορισμών. Οι περικοπές στους προϋπολογισμούς για την υγεία και τα αναιμικά ΠΔΕ δημιούργησαν ένα «κενό» το οποίο σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες καλύφθηκε τις περισσότερες φορές από ΣΔΙΤ για την κατασκευή έργων υποδομής και την παροχή υπηρεσιών για λογαριασμό του Δημοσίου. Θεσμικό πλαίσιο υπάρχει (ν. 3389/2005 και 3483/2006). Τα τελευταία χρόνια, στον τομέα της υγείας οι συμπράξεις αφορούσαν την παροχή υπηρεσιών (σίτιση, καθαριότητα, διαχείριση απορριμμάτων, φύλαξη κτηρίων) με τη μορφή εξωτερικής ανάθεσης. Το 2007 ξεκίνησε ο προγραμματισμός για την δημιουργία τεσσάρων νοσοκομειακών μονάδων (το νέο Γενικό Νοσοκομείο Πρέβεζας, το νέο Ογκολογικό και το νέο παιδιατρικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης και το κέντρο αποκατάστασης και αποθεραπείας Βορείου Ελλάδος) χωρίς τελικά να φτάσουν στο στάδιο του διαγωνισμού.
Η Ευρώπη έχει δείξει ήδη το δρόμο. Στην Αγγλία από το 1998 η Πρωτοβουλία Ιδιωτικής Χρηματοδότησης αποτελεί τον μοναδικό τρόπο χρηματοδότησης νέων επενδύσεων για την κατασκευή νοσοκομείων. Ο ιδιώτης δημιουργεί «εταιρεία ειδικού σκοπού», η οποία αποτελείται από μια κατασκευαστική εταιρεία και μια εταιρεία συμβούλων επιχειρήσεων. Η κοινοπραξία έχει την ευθύνη του σχεδιασμού, της κατασκευής, της χρηματοδότησης και της λειτουργίας της νέας υποδομής, ενώ το δημόσιο παρέχει τις κλινικές υπηρεσίες (προσλήψεις νοσηλευτικού και ιατρικού προσωπικού) και συμβάλλεται με το consortium για 30 και πλέον έτη, καταβάλλοντας ετήσιες πληρωμές στον ιδιώτη. Το μεγαλύτερης κλίμακας έργο που πραγματοποιήθηκε στο Ηνωμένο Βασίλειο στον τομέα της υγείας είναι το πανεπιστημιακό νοσοκομείο «Norfolk and Norwich».
Στην Ισπανία, κατά το μοντέλο Αλτζίρα, ο ιδιώτης λαμβάνει από την περιφερειακή κυβέρνηση ένα σταθερό, ετήσιο ποσό ανά κάτοικο της ίδιας περιφέρειας για το διάστημα που ορίζει η σύμβαση. Ως αντάλλαγμα, οφείλει να παρέχει δωρεάν υπηρεσίες υγείας στον τοπικό πληθυσμό. Μεταξύ 2009-2010 έγινε έρευνα σε 24 νοσοκομεία της Βαλένθια (19 δημόσια και 5 ΣΔΙΤ) και εξετάστηκαν συγκεκριμένοι δείκτες (κόστος, λίστες, εξοπλισμός, δυναμικότητα κλινών κλπ). Προέκυψε ότι τα δημόσια νοσοκομεία υπερτερούν μόνο σε ένα δείκτη από τους επτά σε σχέση με τα νοσοκομεία που λειτουργούν με τη μορφή συμπράξεων. Μάλιστα, το νοσοκομείο La Ribera ανακηρύχθηκε ως το «Καλύτερο ισπανικό γενικό νοσοκομείο» για τρία συνεχόμενη έτη. Στη Γαλλία μέχρι το 2012 είχαν υπογραφεί 50 συνολικά συνεργασίες (40 με παραχώρηση δικαιώματος χρήσης) οι 35 από τις οποίες είχαν τεθεί σε λειτουργία μέχρι το τέλος του επόμενου έτους.
Αν τα παραδείγματα αυτά εντυπωσιάζουν, πρέπει να τονιστεί ότι ούτε είναι όλες οι συμπράξεις στο χώρο της υγείας άκρως επιτυχημένες ούτε είναι εκ των προτέρων επιτυχής η αβασάνιστη «μεταφύτευση» ενός μοντέλου από μια χώρα σε άλλη. Υπάρχουν και μελέτες που αμφισβητούν τις ΣΔΙΤ με διάφορα επιχειρήματα (κόστος μεγαλύτερο, μετακύλιση βάρους στις επόμενες γενεές, περικοπές προσωπικού με οικονομικά και όχι κλινικά κριτήρια).
Στη χώρα μας ο ιδιωτικός και δημόσιος τομέας υγείας από πλευράς σχεδιασμού συνυπάρχουν, ενώ από πλευράς δραστηριότητας αντιμετωπίζουν αλλήλους ως αντιπάλους. Δεδομένου ότι η υγεία αποτελεί σύστημα, όπου οι δύο τομείς αποτελούν συμπληρωματικά μέρη, οι συμπράξεις δεν απειλούν το δημόσιο χαρακτήρα της υγείας, αντίθετα τον βελτιώνουν. Ειδικά, σε χαλεπούς δημοσιονομικά καιρούς, το ΕΣΥ ενισχύεται οικονομικά, έστω και εν είδει μακροχρόνιου δανεισμού, με στόχο οι πολίτες να απολαμβάνουν υψηλής ποιότητας υπηρεσίες. Η εμπειρία από την εκτέλεση έργων με το σύστημα παραχώρησης (Ρίο -Αντίρριο, Αττική Οδός, αεροδρόμιο Ελευθέριος Βενιζέλος) συνηγορεί στο ότι οι συμπράξεις-επενδύσεις στην υγεία, πέρα από το οικονομικό όφελος, συμβάλλουν στην αύξηση της απασχόλησης και έχουν ισχυρό αναπτυξιακό αποτύπωμα.
Κώστας Μπαργιώτας
Βουλευτής Λάρισας με τη Δημοκρατική Συμπαράταξη